Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

Со всех языков на:
Все языки
Со всех языков на:
Все языки
Английский
Латинский
Немецкий
Русский
Французский

nihil reliqui

Толкование Перевод

1 reliqua

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
(α).
With dat.:
hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,
Ter. Hec. 4, 1, 55:
ut spes nulla reliqua in te siet tibi,
id. Eun. 2, 2, 9:
potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,
Cic. Fam. 9, 18, 4:
quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,
id. Verr. 2, 2, 27, § 65:
quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,
id. ib. 2, 4, 50, §
120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,
Sall. C. 28, 4:
reliqua alia optio,
Quint. 7, 7, 8.—
(β).
Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:
neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,
Ter. Hec. 4, 2, 11:
ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,
Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:
reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,
id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:
moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,
id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):
qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,
id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:
numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,
Plaut. Truc. prol. 15:
quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,
Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:
addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,
Cic. Off. 1, 18, 59:
quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,
Ter. Heaut. 1, 2, 19:
quid enim est huic reliqui, quod, etc.,
Cic. Sull. 31, 89:
cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,
id. Fin. 2, 31, 101:
quid reliqui habemus praeter,
Sall. C. 20, 13:
nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,
Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:
Agrigentum, quod belli reliquum erat,
i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:
reliqua belli perfecta,
id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:
ubi reliquum vitae degere tuto posset,
Liv. 39, 13:
reliquum dici,
id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:
corporis reliqua,
Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:
reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,
Vulg. 3 Reg. 11, 41:
urbis,
id. 1 Par. 11, 8.—
2.
Partic. constructions.
a.
Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:
relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,
Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:
reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,
Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,
reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,
id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:
nunc hortari modo reliquum est et ire,
Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
b.
Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
(α).
To leave behind, leave remaining:
ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,
Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
quos belli calamitas reliquos fecerat,
id. ib. 2, 3, 53, §
126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,
id. Att. 3, 8, 2:
si quos fortuna fecisset reliquos,
Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:
quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,
Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:
duarum mihi civitatum reliquos feci agros,
i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):
quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:
quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,
id. Sull. 32, 89.—
Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,
have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:
quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,
id. Verr. 2, 3, 48, § 115:
hi milites nihil reliqui victis fecere,
Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:
quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,
id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:
ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
(β).
To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;
also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,
omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:
prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,
Sall. J. 76, 4:
me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,
Nep. Att. 21, 5:
nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,
Tac. A. 1, 21 fin. —
B.
In partic.
1.
Of time, that is left or remains, future, subsequent:
spe reliquae tranquillitatis,
Cic. Sest. 34, 73:
reliquae vitae dignitas,
id. Fam. 10, 3, 2:
reliqua et sperata gloria,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
reliquum in tempus,
id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.
so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),
Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:
numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,
in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
2.
In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:
reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,
Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:
nunc quod reliquom restat, volo persolvere,
Plaut. Cist. 1, 3, 40:
quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,
id. ib. 2, 1, 30:
rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,
Cato, R. R. 2, 5:
erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,
Ter. Phorm. 1, 1, 3:
ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,
Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:
maxime me angit ratio reliquorum meorum,
id. ib. 16, 3, 5:
cum tanta reliqua sint,
id. ib. 16, 15, 4;
15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,
Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,
reliqua trahere,
ib. 26, 7, 46:
computare,
ib. 40, 7, 34:
in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),
Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:
nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,
Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:
accipite reliquom, alieno uti nil moror,
Plaut. Capt. prol. 16; cf.
also the passage cited above,
id. Cist. 1, 3, 40.
II.
Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
(α).
Plur.:
murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,
Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:
decemviros... reliquos magistratus,
id. ib. 2, 31, 54; cf.:
Servilius consul reliquique magistratus,
Caes. B. C. 3, 21:
sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,
Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:
ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,
id. Rep. 2, 23, 43:
res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,
id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:
ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,
Caes. B. G. 2, 10:
oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,
id. ib. 1, 5:
octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,
Sall. C. 59, 2.—As subst.:
princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,
the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:
in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,
id. Att. 16, 15, 1:
aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,
Just. 2, 2, 7:
deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,
Cic. Univ. 11; cf.
thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,
and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:
Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,
id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:
si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,
Cic. Rep. 2, 44, 71:
audi reliqua,
Plaut. As. 4, 1, 46:
age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,
id. Poen. 3, 4, 8:
reliqua vaticinationis brevi esse confecta,
Cic. Div. 1, 32, 68:
aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,
and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;
but post-class.: et reliqua,
Vop. Firm. 5 fin. —
(β).
Sing.:
corpore relicuo pugnam caedesque petessit,
Lucr. 3, 648 Lachm.:
equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,
Cic. Rep. 2, 22, 39:
scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,
Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:
neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,
id. ib. 3, 3:
militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,
Cic. Att. 5, 20, 5:
jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,
id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:
paene oblitus sum, reliquom dicere,
Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:
reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,
Suet. Ner. 34:
haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,
as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,
quod reliquum est,
id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:
de reliquo quid tibi ego dicam?
Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

Lewis & Short latin dictionary > reliqua
2 reliquom

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
(α).
With dat.:
hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,
Ter. Hec. 4, 1, 55:
ut spes nulla reliqua in te siet tibi,
id. Eun. 2, 2, 9:
potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,
Cic. Fam. 9, 18, 4:
quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,
id. Verr. 2, 2, 27, § 65:
quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,
id. ib. 2, 4, 50, §
120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,
Sall. C. 28, 4:
reliqua alia optio,
Quint. 7, 7, 8.—
(β).
Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:
neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,
Ter. Hec. 4, 2, 11:
ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,
Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:
reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,
id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:
moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,
id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):
qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,
id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:
numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,
Plaut. Truc. prol. 15:
quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,
Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:
addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,
Cic. Off. 1, 18, 59:
quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,
Ter. Heaut. 1, 2, 19:
quid enim est huic reliqui, quod, etc.,
Cic. Sull. 31, 89:
cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,
id. Fin. 2, 31, 101:
quid reliqui habemus praeter,
Sall. C. 20, 13:
nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,
Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:
Agrigentum, quod belli reliquum erat,
i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:
reliqua belli perfecta,
id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:
ubi reliquum vitae degere tuto posset,
Liv. 39, 13:
reliquum dici,
id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:
corporis reliqua,
Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:
reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,
Vulg. 3 Reg. 11, 41:
urbis,
id. 1 Par. 11, 8.—
2.
Partic. constructions.
a.
Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:
relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,
Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:
reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,
Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,
reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,
id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:
nunc hortari modo reliquum est et ire,
Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
b.
Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
(α).
To leave behind, leave remaining:
ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,
Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
quos belli calamitas reliquos fecerat,
id. ib. 2, 3, 53, §
126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,
id. Att. 3, 8, 2:
si quos fortuna fecisset reliquos,
Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:
quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,
Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:
duarum mihi civitatum reliquos feci agros,
i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):
quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:
quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,
id. Sull. 32, 89.—
Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,
have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:
quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,
id. Verr. 2, 3, 48, § 115:
hi milites nihil reliqui victis fecere,
Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:
quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,
id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:
ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
(β).
To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;
also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,
omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:
prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,
Sall. J. 76, 4:
me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,
Nep. Att. 21, 5:
nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,
Tac. A. 1, 21 fin. —
B.
In partic.
1.
Of time, that is left or remains, future, subsequent:
spe reliquae tranquillitatis,
Cic. Sest. 34, 73:
reliquae vitae dignitas,
id. Fam. 10, 3, 2:
reliqua et sperata gloria,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
reliquum in tempus,
id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.
so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),
Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:
numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,
in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
2.
In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:
reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,
Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:
nunc quod reliquom restat, volo persolvere,
Plaut. Cist. 1, 3, 40:
quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,
id. ib. 2, 1, 30:
rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,
Cato, R. R. 2, 5:
erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,
Ter. Phorm. 1, 1, 3:
ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,
Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:
maxime me angit ratio reliquorum meorum,
id. ib. 16, 3, 5:
cum tanta reliqua sint,
id. ib. 16, 15, 4;
15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,
Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,
reliqua trahere,
ib. 26, 7, 46:
computare,
ib. 40, 7, 34:
in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),
Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:
nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,
Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:
accipite reliquom, alieno uti nil moror,
Plaut. Capt. prol. 16; cf.
also the passage cited above,
id. Cist. 1, 3, 40.
II.
Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
(α).
Plur.:
murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,
Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:
decemviros... reliquos magistratus,
id. ib. 2, 31, 54; cf.:
Servilius consul reliquique magistratus,
Caes. B. C. 3, 21:
sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,
Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:
ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,
id. Rep. 2, 23, 43:
res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,
id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:
ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,
Caes. B. G. 2, 10:
oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,
id. ib. 1, 5:
octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,
Sall. C. 59, 2.—As subst.:
princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,
the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:
in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,
id. Att. 16, 15, 1:
aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,
Just. 2, 2, 7:
deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,
Cic. Univ. 11; cf.
thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,
and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:
Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,
id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:
si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,
Cic. Rep. 2, 44, 71:
audi reliqua,
Plaut. As. 4, 1, 46:
age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,
id. Poen. 3, 4, 8:
reliqua vaticinationis brevi esse confecta,
Cic. Div. 1, 32, 68:
aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,
and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;
but post-class.: et reliqua,
Vop. Firm. 5 fin. —
(β).
Sing.:
corpore relicuo pugnam caedesque petessit,
Lucr. 3, 648 Lachm.:
equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,
Cic. Rep. 2, 22, 39:
scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,
Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:
neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,
id. ib. 3, 3:
militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,
Cic. Att. 5, 20, 5:
jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,
id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:
paene oblitus sum, reliquom dicere,
Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:
reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,
Suet. Ner. 34:
haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,
as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,
quod reliquum est,
id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:
de reliquo quid tibi ego dicam?
Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

Lewis & Short latin dictionary > reliquom
3 reliqus

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
(α).
With dat.:
hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,
Ter. Hec. 4, 1, 55:
ut spes nulla reliqua in te siet tibi,
id. Eun. 2, 2, 9:
potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,
Cic. Fam. 9, 18, 4:
quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,
id. Verr. 2, 2, 27, § 65:
quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,
id. ib. 2, 4, 50, §
120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,
Sall. C. 28, 4:
reliqua alia optio,
Quint. 7, 7, 8.—
(β).
Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:
neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,
Ter. Hec. 4, 2, 11:
ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,
Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:
reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,
id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:
moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,
id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):
qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,
id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:
numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,
Plaut. Truc. prol. 15:
quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,
Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:
addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,
Cic. Off. 1, 18, 59:
quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,
Ter. Heaut. 1, 2, 19:
quid enim est huic reliqui, quod, etc.,
Cic. Sull. 31, 89:
cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,
id. Fin. 2, 31, 101:
quid reliqui habemus praeter,
Sall. C. 20, 13:
nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,
Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:
Agrigentum, quod belli reliquum erat,
i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:
reliqua belli perfecta,
id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:
ubi reliquum vitae degere tuto posset,
Liv. 39, 13:
reliquum dici,
id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:
corporis reliqua,
Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:
reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,
Vulg. 3 Reg. 11, 41:
urbis,
id. 1 Par. 11, 8.—
2.
Partic. constructions.
a.
Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:
relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,
Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:
reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,
Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,
reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,
id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:
nunc hortari modo reliquum est et ire,
Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
b.
Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
(α).
To leave behind, leave remaining:
ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,
Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
quos belli calamitas reliquos fecerat,
id. ib. 2, 3, 53, §
126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,
id. Att. 3, 8, 2:
si quos fortuna fecisset reliquos,
Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:
quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,
Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:
duarum mihi civitatum reliquos feci agros,
i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):
quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:
quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,
id. Sull. 32, 89.—
Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,
have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:
quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,
id. Verr. 2, 3, 48, § 115:
hi milites nihil reliqui victis fecere,
Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:
quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,
id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:
ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
(β).
To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;
also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,
omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:
prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,
Sall. J. 76, 4:
me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,
Nep. Att. 21, 5:
nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,
Tac. A. 1, 21 fin. —
B.
In partic.
1.
Of time, that is left or remains, future, subsequent:
spe reliquae tranquillitatis,
Cic. Sest. 34, 73:
reliquae vitae dignitas,
id. Fam. 10, 3, 2:
reliqua et sperata gloria,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
reliquum in tempus,
id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.
so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),
Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:
numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,
in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
2.
In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:
reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,
Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:
nunc quod reliquom restat, volo persolvere,
Plaut. Cist. 1, 3, 40:
quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,
id. ib. 2, 1, 30:
rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,
Cato, R. R. 2, 5:
erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,
Ter. Phorm. 1, 1, 3:
ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,
Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:
maxime me angit ratio reliquorum meorum,
id. ib. 16, 3, 5:
cum tanta reliqua sint,
id. ib. 16, 15, 4;
15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,
Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,
reliqua trahere,
ib. 26, 7, 46:
computare,
ib. 40, 7, 34:
in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),
Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:
nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,
Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:
accipite reliquom, alieno uti nil moror,
Plaut. Capt. prol. 16; cf.
also the passage cited above,
id. Cist. 1, 3, 40.
II.
Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
(α).
Plur.:
murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,
Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:
decemviros... reliquos magistratus,
id. ib. 2, 31, 54; cf.:
Servilius consul reliquique magistratus,
Caes. B. C. 3, 21:
sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,
Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:
ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,
id. Rep. 2, 23, 43:
res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,
id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:
ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,
Caes. B. G. 2, 10:
oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,
id. ib. 1, 5:
octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,
Sall. C. 59, 2.—As subst.:
princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,
the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:
in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,
id. Att. 16, 15, 1:
aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,
Just. 2, 2, 7:
deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,
Cic. Univ. 11; cf.
thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,
and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:
Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,
id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:
si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,
Cic. Rep. 2, 44, 71:
audi reliqua,
Plaut. As. 4, 1, 46:
age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,
id. Poen. 3, 4, 8:
reliqua vaticinationis brevi esse confecta,
Cic. Div. 1, 32, 68:
aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,
and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;
but post-class.: et reliqua,
Vop. Firm. 5 fin. —
(β).
Sing.:
corpore relicuo pugnam caedesque petessit,
Lucr. 3, 648 Lachm.:
equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,
Cic. Rep. 2, 22, 39:
scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,
Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:
neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,
id. ib. 3, 3:
militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,
Cic. Att. 5, 20, 5:
jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,
id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:
paene oblitus sum, reliquom dicere,
Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:
reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,
Suet. Ner. 34:
haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,
as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,
quod reliquum est,
id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:
de reliquo quid tibi ego dicam?
Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

Lewis & Short latin dictionary > reliqus
4 reliquum

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
(α).
With dat.:
hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,
Ter. Hec. 4, 1, 55:
ut spes nulla reliqua in te siet tibi,
id. Eun. 2, 2, 9:
potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,
Cic. Fam. 9, 18, 4:
quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,
id. Verr. 2, 2, 27, § 65:
quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,
id. ib. 2, 4, 50, §
120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,
Sall. C. 28, 4:
reliqua alia optio,
Quint. 7, 7, 8.—
(β).
Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:
neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,
Ter. Hec. 4, 2, 11:
ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,
Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:
reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,
id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:
moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,
id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):
qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,
id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:
numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,
Plaut. Truc. prol. 15:
quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,
Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:
addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,
Cic. Off. 1, 18, 59:
quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,
Ter. Heaut. 1, 2, 19:
quid enim est huic reliqui, quod, etc.,
Cic. Sull. 31, 89:
cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,
id. Fin. 2, 31, 101:
quid reliqui habemus praeter,
Sall. C. 20, 13:
nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,
Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:
Agrigentum, quod belli reliquum erat,
i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:
reliqua belli perfecta,
id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:
ubi reliquum vitae degere tuto posset,
Liv. 39, 13:
reliquum dici,
id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:
corporis reliqua,
Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:
reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,
Vulg. 3 Reg. 11, 41:
urbis,
id. 1 Par. 11, 8.—
2.
Partic. constructions.
a.
Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:
relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,
Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:
reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,
Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,
reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,
id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:
nunc hortari modo reliquum est et ire,
Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
b.
Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
(α).
To leave behind, leave remaining:
ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,
Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
quos belli calamitas reliquos fecerat,
id. ib. 2, 3, 53, §
126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,
id. Att. 3, 8, 2:
si quos fortuna fecisset reliquos,
Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:
quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,
Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:
duarum mihi civitatum reliquos feci agros,
i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):
quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:
quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,
id. Sull. 32, 89.—
Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,
have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:
quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,
id. Verr. 2, 3, 48, § 115:
hi milites nihil reliqui victis fecere,
Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:
quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,
id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:
ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
(β).
To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;
also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,
omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:
prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,
Sall. J. 76, 4:
me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,
Nep. Att. 21, 5:
nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,
Tac. A. 1, 21 fin. —
B.
In partic.
1.
Of time, that is left or remains, future, subsequent:
spe reliquae tranquillitatis,
Cic. Sest. 34, 73:
reliquae vitae dignitas,
id. Fam. 10, 3, 2:
reliqua et sperata gloria,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
reliquum in tempus,
id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.
so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),
Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:
numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,
in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
2.
In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:
reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,
Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:
nunc quod reliquom restat, volo persolvere,
Plaut. Cist. 1, 3, 40:
quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,
id. ib. 2, 1, 30:
rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,
Cato, R. R. 2, 5:
erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,
Ter. Phorm. 1, 1, 3:
ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,
Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:
maxime me angit ratio reliquorum meorum,
id. ib. 16, 3, 5:
cum tanta reliqua sint,
id. ib. 16, 15, 4;
15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,
Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,
reliqua trahere,
ib. 26, 7, 46:
computare,
ib. 40, 7, 34:
in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),
Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:
nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,
Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:
accipite reliquom, alieno uti nil moror,
Plaut. Capt. prol. 16; cf.
also the passage cited above,
id. Cist. 1, 3, 40.
II.
Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
(α).
Plur.:
murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,
Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:
decemviros... reliquos magistratus,
id. ib. 2, 31, 54; cf.:
Servilius consul reliquique magistratus,
Caes. B. C. 3, 21:
sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,
Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:
ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,
id. Rep. 2, 23, 43:
res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,
id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:
ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,
Caes. B. G. 2, 10:
oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,
id. ib. 1, 5:
octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,
Sall. C. 59, 2.—As subst.:
princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,
the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:
in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,
id. Att. 16, 15, 1:
aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,
Just. 2, 2, 7:
deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,
Cic. Univ. 11; cf.
thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,
and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:
Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,
id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:
si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,
Cic. Rep. 2, 44, 71:
audi reliqua,
Plaut. As. 4, 1, 46:
age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,
id. Poen. 3, 4, 8:
reliqua vaticinationis brevi esse confecta,
Cic. Div. 1, 32, 68:
aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,
and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;
but post-class.: et reliqua,
Vop. Firm. 5 fin. —
(β).
Sing.:
corpore relicuo pugnam caedesque petessit,
Lucr. 3, 648 Lachm.:
equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,
Cic. Rep. 2, 22, 39:
scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,
Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:
neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,
id. ib. 3, 3:
militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,
Cic. Att. 5, 20, 5:
jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,
id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:
paene oblitus sum, reliquom dicere,
Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:
reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,
Suet. Ner. 34:
haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,
as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,
quod reliquum est,
id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:
de reliquo quid tibi ego dicam?
Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

Lewis & Short latin dictionary > reliquum
5 reliquus

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
(α).
With dat.:
hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,
Ter. Hec. 4, 1, 55:
ut spes nulla reliqua in te siet tibi,
id. Eun. 2, 2, 9:
potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,
Cic. Fam. 9, 18, 4:
quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,
id. Verr. 2, 2, 27, § 65:
quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,
id. ib. 2, 4, 50, §
120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,
Sall. C. 28, 4:
reliqua alia optio,
Quint. 7, 7, 8.—
(β).
Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:
neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,
Ter. Hec. 4, 2, 11:
ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,
Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:
reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,
id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:
moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,
id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):
qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,
id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:
numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,
Plaut. Truc. prol. 15:
quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,
Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:
addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,
Cic. Off. 1, 18, 59:
quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,
Ter. Heaut. 1, 2, 19:
quid enim est huic reliqui, quod, etc.,
Cic. Sull. 31, 89:
cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,
id. Fin. 2, 31, 101:
quid reliqui habemus praeter,
Sall. C. 20, 13:
nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,
Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:
Agrigentum, quod belli reliquum erat,
i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:
reliqua belli perfecta,
id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:
ubi reliquum vitae degere tuto posset,
Liv. 39, 13:
reliquum dici,
id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:
corporis reliqua,
Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:
reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,
Vulg. 3 Reg. 11, 41:
urbis,
id. 1 Par. 11, 8.—
2.
Partic. constructions.
a.
Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:
relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,
Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:
reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,
Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,
reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,
id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:
nunc hortari modo reliquum est et ire,
Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
b.
Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
(α).
To leave behind, leave remaining:
ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,
Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
quos belli calamitas reliquos fecerat,
id. ib. 2, 3, 53, §
126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,
id. Att. 3, 8, 2:
si quos fortuna fecisset reliquos,
Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:
quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,
Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:
duarum mihi civitatum reliquos feci agros,
i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):
quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:
quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,
id. Sull. 32, 89.—
Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,
have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:
quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,
id. Verr. 2, 3, 48, § 115:
hi milites nihil reliqui victis fecere,
Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:
quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,
id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:
ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
(β).
To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;
also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,
omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:
prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,
Sall. J. 76, 4:
me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,
Nep. Att. 21, 5:
nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,
Tac. A. 1, 21 fin. —
B.
In partic.
1.
Of time, that is left or remains, future, subsequent:
spe reliquae tranquillitatis,
Cic. Sest. 34, 73:
reliquae vitae dignitas,
id. Fam. 10, 3, 2:
reliqua et sperata gloria,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
reliquum in tempus,
id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.
so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),
Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:
numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,
in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
2.
In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:
reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,
Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:
nunc quod reliquom restat, volo persolvere,
Plaut. Cist. 1, 3, 40:
quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,
id. ib. 2, 1, 30:
rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,
Cato, R. R. 2, 5:
erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,
Ter. Phorm. 1, 1, 3:
ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,
Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:
maxime me angit ratio reliquorum meorum,
id. ib. 16, 3, 5:
cum tanta reliqua sint,
id. ib. 16, 15, 4;
15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,
Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,
reliqua trahere,
ib. 26, 7, 46:
computare,
ib. 40, 7, 34:
in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),
Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:
nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,
Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:
accipite reliquom, alieno uti nil moror,
Plaut. Capt. prol. 16; cf.
also the passage cited above,
id. Cist. 1, 3, 40.
II.
Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
(α).
Plur.:
murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,
Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:
decemviros... reliquos magistratus,
id. ib. 2, 31, 54; cf.:
Servilius consul reliquique magistratus,
Caes. B. C. 3, 21:
sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,
Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:
ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,
id. Rep. 2, 23, 43:
res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,
id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:
ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,
Caes. B. G. 2, 10:
oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,
id. ib. 1, 5:
octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,
Sall. C. 59, 2.—As subst.:
princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,
the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:
in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,
id. Att. 16, 15, 1:
aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,
Just. 2, 2, 7:
deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,
Cic. Univ. 11; cf.
thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,
and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:
Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,
id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:
si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,
Cic. Rep. 2, 44, 71:
audi reliqua,
Plaut. As. 4, 1, 46:
age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,
id. Poen. 3, 4, 8:
reliqua vaticinationis brevi esse confecta,
Cic. Div. 1, 32, 68:
aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,
and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;
but post-class.: et reliqua,
Vop. Firm. 5 fin. —
(β).
Sing.:
corpore relicuo pugnam caedesque petessit,
Lucr. 3, 648 Lachm.:
equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,
Cic. Rep. 2, 22, 39:
scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,
Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:
neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,
id. ib. 3, 3:
militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,
Cic. Att. 5, 20, 5:
jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,
id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:
paene oblitus sum, reliquom dicere,
Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:
reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,
Suet. Ner. 34:
haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,
as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,
quod reliquum est,
id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:
de reliquo quid tibi ego dicam?
Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

Lewis & Short latin dictionary > reliquus
6 relliquus

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
(α).
With dat.:
hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,
Ter. Hec. 4, 1, 55:
ut spes nulla reliqua in te siet tibi,
id. Eun. 2, 2, 9:
potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,
Cic. Fam. 9, 18, 4:
quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,
id. Verr. 2, 2, 27, § 65:
quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,
id. ib. 2, 4, 50, §
120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,
Sall. C. 28, 4:
reliqua alia optio,
Quint. 7, 7, 8.—
(β).
Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:
neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,
Ter. Hec. 4, 2, 11:
ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,
Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:
reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,
id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:
moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,
id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):
qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,
id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:
numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,
Plaut. Truc. prol. 15:
quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,
Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:
addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,
Cic. Off. 1, 18, 59:
quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,
Ter. Heaut. 1, 2, 19:
quid enim est huic reliqui, quod, etc.,
Cic. Sull. 31, 89:
cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,
id. Fin. 2, 31, 101:
quid reliqui habemus praeter,
Sall. C. 20, 13:
nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,
Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:
Agrigentum, quod belli reliquum erat,
i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:
reliqua belli perfecta,
id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:
ubi reliquum vitae degere tuto posset,
Liv. 39, 13:
reliquum dici,
id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:
corporis reliqua,
Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:
reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,
Vulg. 3 Reg. 11, 41:
urbis,
id. 1 Par. 11, 8.—
2.
Partic. constructions.
a.
Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:
relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,
Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:
reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,
Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,
reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,
id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:
nunc hortari modo reliquum est et ire,
Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
b.
Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
(α).
To leave behind, leave remaining:
ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,
Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
quos belli calamitas reliquos fecerat,
id. ib. 2, 3, 53, §
126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,
id. Att. 3, 8, 2:
si quos fortuna fecisset reliquos,
Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:
quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,
Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:
duarum mihi civitatum reliquos feci agros,
i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):
quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:
quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,
id. Sull. 32, 89.—
Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,
have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:
quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,
id. Verr. 2, 3, 48, § 115:
hi milites nihil reliqui victis fecere,
Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:
quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,
id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:
ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
(β).
To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;
also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,
omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:
prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,
Sall. J. 76, 4:
me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,
Nep. Att. 21, 5:
nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,
Tac. A. 1, 21 fin. —
B.
In partic.
1.
Of time, that is left or remains, future, subsequent:
spe reliquae tranquillitatis,
Cic. Sest. 34, 73:
reliquae vitae dignitas,
id. Fam. 10, 3, 2:
reliqua et sperata gloria,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
reliquum in tempus,
id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.
so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),
Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:
numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,
in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
2.
In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:
reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,
Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:
nunc quod reliquom restat, volo persolvere,
Plaut. Cist. 1, 3, 40:
quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,
id. ib. 2, 1, 30:
rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,
Cato, R. R. 2, 5:
erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,
Ter. Phorm. 1, 1, 3:
ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,
Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:
maxime me angit ratio reliquorum meorum,
id. ib. 16, 3, 5:
cum tanta reliqua sint,
id. ib. 16, 15, 4;
15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,
Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,
reliqua trahere,
ib. 26, 7, 46:
computare,
ib. 40, 7, 34:
in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),
Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:
nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,
Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:
accipite reliquom, alieno uti nil moror,
Plaut. Capt. prol. 16; cf.
also the passage cited above,
id. Cist. 1, 3, 40.
II.
Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
(α).
Plur.:
murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,
Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:
decemviros... reliquos magistratus,
id. ib. 2, 31, 54; cf.:
Servilius consul reliquique magistratus,
Caes. B. C. 3, 21:
sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,
Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:
ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,
id. Rep. 2, 23, 43:
res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,
id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:
ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,
Caes. B. G. 2, 10:
oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,
id. ib. 1, 5:
octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,
Sall. C. 59, 2.—As subst.:
princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,
the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:
in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,
id. Att. 16, 15, 1:
aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,
Just. 2, 2, 7:
deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,
Cic. Univ. 11; cf.
thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,
and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:
Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,
id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:
si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,
Cic. Rep. 2, 44, 71:
audi reliqua,
Plaut. As. 4, 1, 46:
age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,
id. Poen. 3, 4, 8:
reliqua vaticinationis brevi esse confecta,
Cic. Div. 1, 32, 68:
aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,
and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;
but post-class.: et reliqua,
Vop. Firm. 5 fin. —
(β).
Sing.:
corpore relicuo pugnam caedesque petessit,
Lucr. 3, 648 Lachm.:
equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,
Cic. Rep. 2, 22, 39:
scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,
Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:
neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,
id. ib. 3, 3:
militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,
Cic. Att. 5, 20, 5:
jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,
id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:
paene oblitus sum, reliquom dicere,
Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:
reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,
Suet. Ner. 34:
haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,
as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,
quod reliquum est,
id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:
de reliquo quid tibi ego dicam?
Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

Lewis & Short latin dictionary > relliquus
7 reliquus

rĕlĭquus (rĕlĭcŭus), a, um [st2]1 [-] qui reste, restant, laissé. [st2]2 [-] qui reste à payer. [st2]3 [-] qui reste (en parl. du temps), avenir.    - reliquus populus: le reste du peuple.    - Alexandria reliquaque Aegyptus, Cic.: Alexandrie et le reste de l'Egypte.    - nihil reliqui (reliquum) facere: ne rien laisser, ne rien négliger.    - nihil reliqui victis fecere, Sall. C. 11, 7: ils ne laissèrent rien aux vaincus.    - nihil reliqui faciunt quominus, Tac. An. 1, 21: ils ne négligent rien pour.    - reliqui, ōrum, m.: les autres, le reste.    - reliquum, i, n.: le reste, le restant.    - reliqua, ōrum, n.: le reste, le restant, le reliquat, le solde, les dettes, les arriérés, les arrérages.    - reliquum est ut: il reste que, il reste à.    - in reliquum (tempus): pour la suite, à l'avenir.    - reliqua, adv.: quant au reste.
* * *
rĕlĭquus (rĕlĭcŭus), a, um [st2]1 [-] qui reste, restant, laissé. [st2]2 [-] qui reste à payer. [st2]3 [-] qui reste (en parl. du temps), avenir.    - reliquus populus: le reste du peuple.    - Alexandria reliquaque Aegyptus, Cic.: Alexandrie et le reste de l'Egypte.    - nihil reliqui (reliquum) facere: ne rien laisser, ne rien négliger.    - nihil reliqui victis fecere, Sall. C. 11, 7: ils ne laissèrent rien aux vaincus.    - nihil reliqui faciunt quominus, Tac. An. 1, 21: ils ne négligent rien pour.    - reliqui, ōrum, m.: les autres, le reste.    - reliquum, i, n.: le reste, le restant.    - reliqua, ōrum, n.: le reste, le restant, le reliquat, le solde, les dettes, les arriérés, les arrérages.    - reliquum est ut: il reste que, il reste à.    - in reliquum (tempus): pour la suite, à l'avenir.    - reliqua, adv.: quant au reste.
* * *

    Reliquus, pen. corr. Adiectiuum. Caesar. Qui est demeuré de reste, Qui est de remanant.

\

    In reliqua Graecia. Cic. Au reste de la Grece.

\

    Operam reliquam dare. Plaut. Employer le reste de sa peine à faire quelque chose.

\

    Spes nulla reliqua in te est. Terent. Il n'y a plus d'esperance en toy.

\

    Tempus reliquum. Cic. La reste du temps, Le remanant, Le demeurant.

\

    Spe reliquae tranquillitatis, luctus fugere. Cic. Future, Qui est à venir.

\

    Reliquum vitae. Cic. Le residu.

\

    Reliqui nihil fecit de bonis. Cic. Il a despendu et mangé touts ses biens.

\

    Reliqui nihil est ei. Cic. Il ne luy est rien demeuré.

\

    De reliquo velim tibi persuadeas, etc. Cic. Quand au reste, Quand au demeurant, Quand au remanant ou residu.

\

    Reliquum est, vt de me id scribam, quod, etc. Cic. Il reste.

\

    In reliquum. Quintil. Pour l'advenir.

\

    Reliquos facere. Cic. Quos belli calamitas reliquos fecerat. Qui estoyent eschappez, Qui estoyent restez et demourez.

\

    Reliqua, reliquorum, n. g. Cic. Le reliqua qu'on doibt d'aucun compte ou debte, Arrierages, Redebvance, Restes.

\

    Reliqua contrahere. Paul. Demeurer en reste des louages, ou d'une ferme, Demeurer en arrierages, Estre redebvable.

\

    Reliqua mea Camillus scribit se accepisse. Cic. Ce qui m'estoit deu de reste.

Dictionarium latinogallicum > reliquus
8 reliquus (relicuus, -cus)

reliquus (relicuus, -cus) adj. [re-+LIC-], left, left over, remaining: neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc., T.: ex quā (familiā) reliquus est Rufus: moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.: si qua reliqua spes est, quae, etc.: mulus, quem tibi reliquum dicis esse: erant oppida mihi complura reliqua: haec quidem hactenus; quod reliquum est, etc., as for the rest: hoc relicuomst, T.—As subst n., that is left, a remainder, residue, rest: videre, quae reliqui summa fiat: Quid reliquist, quin habeat, etc., T.: cum reliqui nihil sit omnino, quod, etc.: quid reliqui habemus praeter, etc., S.: illud breve vitae reliquum: Agrigentum, quod belli reliquum erat, i. e. the only remaining seat of hostilities, L.: relicum noctis, L.—In the phrase, reliquum est, ut, it remains that, it only remains to: reliquum est, ut officiis certemus inter nos: reliquum est ut prosequar, etc.—In phrases with facio, to leave behind, leave remaining, leave over, spare, reserve: quibus aratrum aliquod Apronius reliquum fecit: haec addita cura vix mihi vitam reliquam facit: quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat, L.: te nullum onus offici cuiquam reliquum fecisse, have left behind you: prorsus ab utrisque nihil relicum fieri, is neglected, S.—As subst n.: quibus nihil de bonis suis reliqui fecit: nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt, i. e. used all diligence, Cs.: me nihil reliqui fecisse, quod, etc., have tried every remedy, N.: quod reliquum vitae fames fecerat, had left of life.—Of time, left, remaining, to come, future, subsequent: reliquae vitae dignitas: in reliquum tempus omnīs suspiciones vitare, Cs.—As subst n. (sc. tempus): plus in relicum sibi timoris quam potentiae addidit, thereafter, S.: in reliquom, for the future, L.—Of debts, remaining, outstanding, in arrear: erat ei de ratiunculā apud me reliquom pauxillulum Nummorum, T.: pecuniam reliquam ad diem solvere.— Plur n. as subst, a remaining debt, debit, balance, arrears: reliqua mea accepisse: maxime me angit ratio reliquorum meorum.— Remaining, other, rest: reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.: pars exercitūs, Cs.: militibus equis exceptis reliquam praedam concessimus.—As subst: ex parte decumā... ex omni reliquo: de reliquo quid tibi ego dicam?— Plur: cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā: consul reliquique magistratūs, Cs.: oppida, vicos, reliqua privata aedificia incondunt, Cs.—As subst: princeps ille... Reliqui disseruerunt, etc., the others: Brutorum, C. Cassi, reliquorum, and so forth: Africanus loquens... reliquaque praeclare: reliqua vaticinationis brevi esse confecta.

Latin-English dictionary > reliquus (relicuus, -cus)
9 reliquus

reliquus (relicuus), a, um (relinquo), zurückgelassen, übriggeblieben, übrig, teils von dem, was jmdm. übh. noch bleibt, teils als Rest von einem Ganzen, I) eig.: A) im allg.: si qua spes reliqua est, Cic.: familia, ex qua reliquus est Rufus, zurückgeblieben, noch übrig ist, Cic. – subst., α) Plur. reliqui m. Genet., der Rest, reliqui peditum, Liv.: reliqui caesorum, Tac. – β) reliquum, ī, n. u. Plur. reliqua, ōrum, n., das Übrige, der Rest, de (in betreff) reliqno, Cic. u. Plin.: quae reliqui summa fuit, Cic.: quod belli reliquum erat, Liv.: nec quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit, Liv. – reliqua belli perficere, Liv.: reliqua belli exstinguere, Tac. – Besondere Verbindungen: reliquum est m. folg. ut u. Konj., nun ist noch übrig, daß usw., Cic.; so auch reliquum est m. Infin., Cic. ad Att. 7, 5, 5. Sall. hist. fr. 3, 61 (82), 2. Ps. Sall. de rep. 1, 8, 10: nihil est reliqui, nichts bleibt übrig, Cic.: reliquum habere alqm, übrig haben, Cic.: reliquum facere, übrig lassen, quod fortuna reliqui fecit, übrig gelassen, Cic.: agros reliquos feci, habe übergangen, Cic.: dafür auch velle alqd reliquum esse, Cic.: ferner nullum munus cuiquam reliquum fecisti, hast keinen Dienst jmdm. übrig gelassen, hast sie alle erfüllt, Cic.: prorsum ab utrisque nihil relicum fieri, man ließ es auf beiden Seiten an nichts fehlen, Sall.: dah. nihil reliqui facere, teils = nichts übrig lassen, Cic., teils = nichts unterlassen, Nep. u. Caes. – B) insbes.: 1) als t. t. der Geschäftsspr., von einer Schuld noch rückständig, übrigbleibend, quod reliquum restat persolvere, Plaut.: pecuniam reliquam ad diem solvere, Cic. – subst., reliquum, ī, n. u. gew. Plur. reliqua, ōrum, n., der rückständige Rest, der Rückstand, in reliquum omne, ICt.: accipite reliquum, übtr., den Schluß der Erzählung, Plaut.: cum tanta reliqua sint, Cic.: reliqua creverunt, Plin. ep.: reliqua trahere, habere, debere, im Rückstande bleiben, restieren, ICt. – 2) in bezug auf die Zeit, übrig, künftig, gloria, Cic.: tempus, Nep.: in reliquum tempus, Cic., od. bl. in reliquum, Liv., auf das Künftige: neutr. subst., der Rest, reliquum noctis, Liv. 2, 64, 11: reliquo aestatis, Sen. nat. qu. 4, 1, 2. – II) übtr., vom anderen Teile eines Ganzen als Rest gedacht, übrig, ander, im Plur. = die übrigen, anderen, α) Sing.: r. pars exercitus, Caes.: r. exercitus, Nep.: r. multitudo, Cic. – ex omni reliquo, dem ganzen übrigen Teil, Cic.: quod reliquum est, in betreff des übrigen, Cic.: u. so de reliquo, Cic. – β) Plur.: r. reges, Cic. – reliqui omnes, alle übrigen, Cic.: reliqua (das übrige) differamus in posterum, Cic. – aderat ianitor carceris et carnifex praetoris, reliqua, u. so weiter, Quint.: u. so et reliqua, Vopisc. – dagegen reliqua = in betreff des übrigen, übrigens, Cic. ad Q. fr. 1, 3, 10. – / Bei einigen Dichtern (bei den Komikern immer) u. nach sehr guten Hndschrn. auch in Prosa viersilbig relicuus, s. Lachm. zu Lucr. 5, 679. p. 305 sq.

lateinisch-deutsches > reliquus
10 reliquus

reliquus (relicuus), a, um (relinquo), zurückgelassen, übriggeblieben, übrig, teils von dem, was jmdm. übh. noch bleibt, teils als Rest von einem Ganzen, I) eig.: A) im allg.: si qua spes reliqua est, Cic.: familia, ex qua reliquus est Rufus, zurückgeblieben, noch übrig ist, Cic. – subst., α) Plur. reliqui m. Genet., der Rest, reliqui peditum, Liv.: reliqui caesorum, Tac. – β) reliquum, ī, n. u. Plur. reliqua, ōrum, n., das Übrige, der Rest, de (in betreff) reliqno, Cic. u. Plin.: quae reliqui summa fuit, Cic.: quod belli reliquum erat, Liv.: nec quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit, Liv. – reliqua belli perficere, Liv.: reliqua belli exstinguere, Tac. – Besondere Verbindungen: reliquum est m. folg. ut u. Konj., nun ist noch übrig, daß usw., Cic.; so auch reliquum est m. Infin., Cic. ad Att. 7, 5, 5. Sall. hist. fr. 3, 61 (82), 2. Ps. Sall. de rep. 1, 8, 10: nihil est reliqui, nichts bleibt übrig, Cic.: reliquum habere alqm, übrig haben, Cic.: reliquum facere, übrig lassen, quod fortuna reliqui fecit, übrig gelassen, Cic.: agros reliquos feci, habe übergangen, Cic.: dafür auch velle alqd reliquum esse, Cic.: ferner nullum munus cuiquam reliquum fecisti, hast keinen Dienst jmdm. übrig gelassen, hast sie alle erfüllt, Cic.: prorsum ab utrisque nihil relicum fieri, man ließ es auf beiden Seiten an nichts fehlen, Sall.: dah.

————

nihil reliqui facere, teils = nichts übrig lassen, Cic., teils = nichts unterlassen, Nep. u. Caes. – B) insbes.: 1) als t. t. der Geschäftsspr., von einer Schuld noch rückständig, übrigbleibend, quod reliquum restat persolvere, Plaut.: pecuniam reliquam ad diem solvere, Cic. – subst., reliquum, ī, n. u. gew. Plur. reliqua, ōrum, n., der rückständige Rest, der Rückstand, in reliquum omne, ICt.: accipite reliquum, übtr., den Schluß der Erzählung, Plaut.: cum tanta reliqua sint, Cic.: reliqua creverunt, Plin. ep.: reliqua trahere, habere, debere, im Rückstande bleiben, restieren, ICt. – 2) in bezug auf die Zeit, übrig, künftig, gloria, Cic.: tempus, Nep.: in reliquum tempus, Cic., od. bl. in reliquum, Liv., auf das Künftige: neutr. subst., der Rest, reliquum noctis, Liv. 2, 64, 11: reliquo aestatis, Sen. nat. qu. 4, 1, 2. – II) übtr., vom anderen Teile eines Ganzen als Rest gedacht, übrig, ander, im Plur. = die übrigen, anderen, α) Sing.: r. pars exercitus, Caes.: r. exercitus, Nep.: r. multitudo, Cic. – ex omni reliquo, dem ganzen übrigen Teil, Cic.: quod reliquum est, in betreff des übrigen, Cic.: u. so de reliquo, Cic. – β) Plur.: r. reges, Cic. – reliqui omnes, alle übrigen, Cic.: reliqua (das übrige) differamus in posterum, Cic. – aderat ianitor carceris et carnifex praetoris, reliqua, u. so weiter, Quint.: u. so et reliqua, Vopisc. – dagegen reliqua = in betreff des übrigen, übrigens, Cic. ad Q. fr. 1, 3,

————

10. – ⇒ Bei einigen Dichtern (bei den Komikern immer) u. nach sehr guten Hndschrn. auch in Prosa viersilbig relicuus, s. Lachm. zu Lucr. 5, 679. p. 305 sq.

Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > reliquus
11 übrig

übrig, reliquus. – residuus (zurückgeblieben, rückständig). – supervacaneus (überflüssig). – die übrigen, reliqui (die andern, übrigen, sofern sie als Rest genannt werden); ceteri (alle übrigen, sofern sie mit den vorher Erwähnten ein Ganzes ausmachen). – üb. sein od. bleiben, reliquum esse. superare (als Rest); restare. residuum esse (als Rückstand); superesse (als Rest und als Überschuß); inanere (fortdauern, z.B. tot saecula mansisse); relinqui (zurück-, übriggelassen werden, z.B. nihil relinquitur nisi fuga: u. nulla spes in fuga relinquitur): üb. (am Leben) geblieben sein, superstitem esse. – nur eine Hoffnung bleibt mir üb., una mihi spes reliqua est: es bleibt mir gar nichts anderes üb., als daß ich etc, non possum, quin etc.; facere non possum, ut non etc.: es ist noch üb., daß etc., reliquum est, ut etc.; restat, ut etc.; relinquitur, ut etc.; relinquitur illud, quod etc.: es würde mir nichts zu wünschen übrigbleiben, nihil amplius desiderarem. – üb. haben, behalten, reliquum habere alqd (noch als Rest im Vorrat haben); retinere alqd (zurückbehalten haben). – etwas übriglassen, alqd reliquum facere: nichts übriglassen, nihil reliqui facere. – im übrigen, s. übrigens.

deutsch-lateinisches > übrig
12 fehlen

fehlen, I) nicht treffen: non ferire. – ictus vanus intercĭdit. ictus alci deerrat (der Schuß fehlt). – telum frustra accĭdit (das Geschoß fehlt). – ohne zu s., sine frustratione. – dah. uneig., a) weit gefehlt! d. i. du irrst, keineswegs, falsus es! minime gentium!: [876] weit gefehlt, daß etc.,... vielmehr, tantum abest, ut... ut, z.B. weit gefehlt, daß er mich lieben sollte, haßt er mich vielmehr, tantum abest, ut me amet, ut me oderit. – b) fehlschlagen: ad (in) irritum cadere; ad irritum redigi. – das soll mir nicht s., non fallar. – es kann (wird) nicht f., certum est (es ist zuverlässig); certe fiet od. eveniet (es wird gewiß geschehen). – II) einen Fehler begehen: errare (irren, einen Irrtum begehen). – labi (unvorsätzlich vom Wege des Rechten abkommen, z.B. per errorem, propter imprudentiam: u. imprudentiā, imperitiā: u. consilio [absichtlich], Ggstz. casu). – peccare. peccatum admittere (nicht recht handeln; peccare auch v. Sprachfehlern). – delinquere (vom Wege des Rechten abweichen [z.B. wissentlich, scientem]; auch v. Sprachfehlern). – culpam committere, auch bl. committere (eine Schuld, etwas Strafbares begehen, z.B. gegen das Gesetz s., comm. contra legem). – culpam in se admittere (eine Schuld auf sich laden). – in etw. s., peccare in alqa re; offendere in alqa re (einen Anstoß mit etwas geben, es in etwas versehen): gegen jmd. s., peccare in alqm; offendere apud alqm. – III) von der Zahl abgehen, mangeln, a) in eng. Bed.: deesse (fehlen, von dem, was dasein sollte, vermißt werden). – abesse (abwesend-, nicht dasein, ohne gerade vermißt zu werden). – deficere (ausgehen, aufhören, nicht mehr vorhanden sein). – desiderari (ungern vermißt werden). – restare (noch im Rückstande sein). – es sehlt mir an etw., non habeo alqd. careo alqā re (ich habe es nicht); egeo alqā re (ich hätte es gern); deficit mihi alqd (es geht mir etwas aus) od. deficit me alqd (es verläßt mich etwas, geht mir ab, gebricht mir); alqd non suppetit (es ist nicht hinlänglich vorhanden, reicht nicht aus): es fehlt mir an nichts mehr, nihil ultra flagito. – es an nichts s. lassen, nihil deesse pati (nichts vermissen lassen); nihil omittere. nihil reliqui od. reliquum facere (übh. nichts unterlassen); sumptibus non parcere (keine Kosten scheuen, bei einer feierlichen Gelegenheit etc.): es an Fleiß s. lassen (in seinen Stu dien), non insistere studiis: es nicht an der Sorgfalt s. lassen, nihil de diligentia relinquere: an mir soll es nicht s., non deero (ich werde meinen Beistand nicht entziehen); in me non erit mora (ich werde keinen Verzug machen): es fehlt nicht an Leuten, die sagen etc., non desunt, qui dicant. – das sehlt noch, daß, illud deest, ut etc. od. illud restat, ut etc. – es fehlt viel, multum abest: es fehlt wenig, nicht viel, daß etc., paulum, haud mul tum, non longe abest, non pro cul abest, quin etc.; non multum abest ab eo, quin etc.: prope factum est, ut etc.: es fehlte sehr wenig daran, daß etc., propius nihil est factum, quam ut etc. – b) in weit. Bed., was fehlt dir? quid tristis es? (vom Traurigen); *quo morbo laboras? (von einem Kranken).

deutsch-lateinisches > fehlen
13 facio

făcĭo, ĕre, fēci, factum    - impératif présent: fac/facite - face: forme archaïque employée surtout par Plaute et Térence.    - futur simple: facie = faciam (Cato).    - voir les formes archaïques: faxo, faxim.    - voir la conjugaison du passif: fio, fieri, factus sum.    - voir l'article fio. [st1]1 [-] faire, exécuter, effectuer, accomplir; agir, se conduire; faire que, faire en sorte que.    - facere aliquid ex re: faire une chose avec une autre.    - praedam ab hoste facere: faire du butin sur l’ennemi.    - alicui non idem fecit, Cic.: n'en a-t-il pas usé ainsi avec qqn?    - factus ad + acc.: fait pour.    - facere ut: faire en sorte que (ut consécutif).    - fac ut sciam ou fac sciam: fais en sorte que je sache.    - face mittas, Ter.: aie soin d'envoyer.    - facere hoc, ut: faire ceci, à savoir que (ut explicatif, développant hoc).    - di faxint ne.... (faxim... = faciam...): fassent les dieux que... ne... pas.    - avec adv.: agir, se comporter, se conduire.    - facio libenter ut: il m'est bien agréable de.    - bene (recte) facis quod: tu fais bien de.    - facis tu quidem fraterne quod me hortaris: tu te conduis vraiment en bon frère en m'exhortant.    - facis injuste si: tu commets une injustice si...    - alicui bene (male) facere: se comporter bien (mal) à l’égard de qqn.    - arroganter facit cum: il montre de la présomption en...    - facere amice, Cic.: agir en ami.    - homines captivos qui catenis vinciunt nimis stulte faciunt mea quidem sententia, Plaut. Men.: ceux qui tiennent enchaînés des captifs font une très grosse sottise, à mon avis.    - factum optume: tant mieux.    - in re plurimum facere: réussir très bien dans qqch.    - mature facto opus est ( facto → participe neutre au lieu de l’inf.) il faut agir à temps.    - facere ne + subj.: faire que ne... pas.    - non possum facere quin, Cic.: je ne peux pas m'empêcher de.    - facultatem recte judicandi alicui facere: donner à qqn la possiblilité de bien juger.    - invitus feci: j'ai agi contre mon gré.    - illum forma tremere facit, Ov.: ma beauté le fait trembler.    - dictum ac factum: aussitôt dit aussitôt fait, sans délai. [st1]2 [-] faire, créer, produire, confectionner, façonner, construire, constituer, composer.    - facere ova, Varr.: pondre des oeufs.    - facere sobolem, Col.: avoir des petits.    - facit grana malum, Col.: la pomme a des pépins.    - facere statuam, Plin.: sculpter une statue. [st1]3 [-] procurer, causer, susciter, apporter, exciter.    - impedimentum alicui facere: causer de l'embarras à qqn.    - negotium facere: donner de l'embarras, causer des ennuis.    - spem alicui facere: provoquer l’espoir de qqn.    - facere insidias alicui, Nep.: tendre des embûches à qqn.    - facere stomachum, Cic.: mettre en colère.    - facere risum, Quint.: faire rire. [st1]4 [-] se procurer, acquérir, s'attirer.    - facere praedam, Cic.: se procurer du butin.    - facere omnia ad se, Petr.: tout tirer à soi.    - facere manum, Cic.: ramasser une troupe.    - facere nil sibi reliqui, Caes.: ne rien épargner    - facere sibi fortunam, Liv.: être l'artisan de sa fortune. [st1]5 [-] souffrir (un dommage), éprouver, se trouver dans tel ou tel état.    - facere damnum, detrimentum: subir une perte, un dommage.    - facere jacturam, Cic.: supporter une perte.    - bestiae simile quiddam faciunt, Cic.: les bêtes éprouvent quelque chose de semblable. [st1]6 [-] faire (remplaçant un verbe précédent).    - an Scythes potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates facere non potuerunt? Cic.: quoi! un Scythe a pu mépriser l'argent, et nos compatriotes n'ont pu le faire? [st1]7 [-] instituer, nommer, faire, rendre (ordinairement avec un attribut); mettre dans tel ou tel état.    - facere agricolam ducem: faire d’un laboureur un général.    - aliquem reum facere: accuser qqn.    - consulem aliquem facere: nommer qqn consul.    - facere aliquem certiorem: informer qqn.    - facere invisum, Hor.: rendre odieux.    - facere de Italia Africam, Flor.: faire de l'Italie une seconde Afrique.    - fecerant de servitute Romanos, Flor.: d'esclaves ils étaient devenus Romains.    - senatum bene sua sponte firmum firmiorem fecistis, Cic. Phil. 6: le sénat, déjà ferme de lui-même, vous l'avez affermi encore plus.    - facere palam, Nep.: rendre public, publier, divulguer. [st1]8 [-] juger d'un certain prix, estimer, priser.    - facere + gén. de prix: faire cas de, estimer.    - magni, (parvi) eum facio: je l’estime beaucoup (peu).    - voluptatem virtus minimi facit: la vertu fait très peu cas du plaisir.    - dolorem nihili facere: ne faire nullement cas de la douleur, dédaigner la douleur.    - facere + gén. autre que le gén. de prix: cf. esse + gén.    - omnia quae mulieris fuerunt, viri fiunt dotis nomine, Cic. Top. 4: tous les biens qui appartenaient à la femme passent au mari sous le nom de dot.    - Asiam populi Romani facere: mettre l'Asie sous la dépendance du peuple romain.    - facere aliquid dicionis alicujus: mettre qqch sous le pouvoir de qqn.    - omnem oram usque ad Hiberum flumen Romanae dicionis fecit, Liv. 21: il soumit à l'empire romain toute la côte jusqu'à l'Ebre. [st1]9 [-] faire une supposition, simuler, feindre.    - fac + prop. inf.: suppose que.    - faciamus deos non esse, Cic.: supposons que les dieux n'existent pas.    - exitium fac me meruisse, Ov.: suppose que j'aie mérité la mort.    - Herculem Homerus conveniri facit ab Ulysse, Cic.: Homère feint qu'Hercule et Ulysse se rencontrent.    - feci sermonem inter nos habitum, Cic.: j'ai fait croire à un entretien entre nous.    - facio me alias res agere, Cic.: je fais semblant d'être occupé ailleurs (= d'être distrait). [st1]10 [-] pratiquer, exercer (un métier); faire un sacrifice, sacrifier.    - facere medicinam: exercer la médecine.    - facere argentariam, Cic.: exercer le métier de banquier, être banquier.    - mercaturas facere: faire le commerce.    - facere stipendia: être soldat, servir.    - facere sacra, Cic.: faire un sacrifice.    - facere (s.-ent. sacra) Junoni, Cic.: sacrifier à Junon.    - dii facientes adjuvant, Varr.: les dieux sont propices à ceux qui les honorent.    - facere alicui deo aliqua re: sacrifier à un dieu qqch [au moyen de qqch].    - facere agno: [faire (un sacrifice) avec un agneau] = offrir un agneau en sacrifice.    - cum faciam vitulâ pro frugibus, Virg. B. 3: quand j'offrirai en sacrifice un veau au lieu des fruits de la terre. [st1]11 [-] parcourir (un espace); passer (un temps).    - cursu quingenta stadia facere, Just.: faire cinq cents stades à la course.    - paucissimos dies una fecimus, Sen.: nous avons passé très peu de jours ensemble. [st1]12 [-] être d'un parti, être pour, être contre.    - facere contra (adversus) aliquem: être contre qqn.    - facere cum (ab) aliquo: agir avec qqn, être pour qqn, être du parti de qqn.    - veritas cum hoc facit, Quint.: la vérité est pour lui. [st1]13 [-] convenir, être bon pour, être utile, aller à.    - facere ad aliquam rem (alicui rei): être bon (efficace) pour qqch ou convenir à qqch.    - non male facere cum aliquo, Ov.: aller bien à qqn, s'accorder avec qqn.    - plurimum facit totas diligenter nosse causas, Quint.: il est très utile de bien connaître l'ensemble des causes. [st1]14 [-] faire, présenter telle ou telle forme, présenter telle ou telle désinence.    - paries facit ventrem, Dig.: le mur se bombe.    - cur pater patris facit? Quint.: pourquoi pater fait patris?    - facere + inf. ou part.: représenter, supposer, imaginer.    - cum ariete colloquentem facere: représenter Polyphème s’entretenant avec un bélier.    - Xenophon facit Socratem disputantem: Xénophon représente Socrate en train de discuter.    - poetae impendere saxum Tantalo faciunt: les poètes représentent un rocher suspendu sur (la tête de) Tantale.    - fecerat et viridi fetam Mavortis in antro procubuisse lupam, Virg. En. 8: Il avait représenté, couchée dans l'antre verdoyant de Mars, une louve qui venait d'avoir des petits.    - Plato aedificari a deo mundum facit, Cic. N. D.: Platon imagine le monde construit par un dieu. [st1]15 [-] se rendre, aller (emploi non classique).    - (se) facere aliquo: se rendre quelque part.    - facere ad stelas, Petr. 62: se rendre du côté des stèles.    - intra limen sese facit, Apul. M. 5, 2: il franchit le seuil.
* * *
făcĭo, ĕre, fēci, factum    - impératif présent: fac/facite - face: forme archaïque employée surtout par Plaute et Térence.    - futur simple: facie = faciam (Cato).    - voir les formes archaïques: faxo, faxim.    - voir la conjugaison du passif: fio, fieri, factus sum.    - voir l'article fio. [st1]1 [-] faire, exécuter, effectuer, accomplir; agir, se conduire; faire que, faire en sorte que.    - facere aliquid ex re: faire une chose avec une autre.    - praedam ab hoste facere: faire du butin sur l’ennemi.    - alicui non idem fecit, Cic.: n'en a-t-il pas usé ainsi avec qqn?    - factus ad + acc.: fait pour.    - facere ut: faire en sorte que (ut consécutif).    - fac ut sciam ou fac sciam: fais en sorte que je sache.    - face mittas, Ter.: aie soin d'envoyer.    - facere hoc, ut: faire ceci, à savoir que (ut explicatif, développant hoc).    - di faxint ne.... (faxim... = faciam...): fassent les dieux que... ne... pas.    - avec adv.: agir, se comporter, se conduire.    - facio libenter ut: il m'est bien agréable de.    - bene (recte) facis quod: tu fais bien de.    - facis tu quidem fraterne quod me hortaris: tu te conduis vraiment en bon frère en m'exhortant.    - facis injuste si: tu commets une injustice si...    - alicui bene (male) facere: se comporter bien (mal) à l’égard de qqn.    - arroganter facit cum: il montre de la présomption en...    - facere amice, Cic.: agir en ami.    - homines captivos qui catenis vinciunt nimis stulte faciunt mea quidem sententia, Plaut. Men.: ceux qui tiennent enchaînés des captifs font une très grosse sottise, à mon avis.    - factum optume: tant mieux.    - in re plurimum facere: réussir très bien dans qqch.    - mature facto opus est ( facto → participe neutre au lieu de l’inf.) il faut agir à temps.    - facere ne + subj.: faire que ne... pas.    - non possum facere quin, Cic.: je ne peux pas m'empêcher de.    - facultatem recte judicandi alicui facere: donner à qqn la possiblilité de bien juger.    - invitus feci: j'ai agi contre mon gré.    - illum forma tremere facit, Ov.: ma beauté le fait trembler.    - dictum ac factum: aussitôt dit aussitôt fait, sans délai. [st1]2 [-] faire, créer, produire, confectionner, façonner, construire, constituer, composer.    - facere ova, Varr.: pondre des oeufs.    - facere sobolem, Col.: avoir des petits.    - facit grana malum, Col.: la pomme a des pépins.    - facere statuam, Plin.: sculpter une statue. [st1]3 [-] procurer, causer, susciter, apporter, exciter.    - impedimentum alicui facere: causer de l'embarras à qqn.    - negotium facere: donner de l'embarras, causer des ennuis.    - spem alicui facere: provoquer l’espoir de qqn.    - facere insidias alicui, Nep.: tendre des embûches à qqn.    - facere stomachum, Cic.: mettre en colère.    - facere risum, Quint.: faire rire. [st1]4 [-] se procurer, acquérir, s'attirer.    - facere praedam, Cic.: se procurer du butin.    - facere omnia ad se, Petr.: tout tirer à soi.    - facere manum, Cic.: ramasser une troupe.    - facere nil sibi reliqui, Caes.: ne rien épargner    - facere sibi fortunam, Liv.: être l'artisan de sa fortune. [st1]5 [-] souffrir (un dommage), éprouver, se trouver dans tel ou tel état.    - facere damnum, detrimentum: subir une perte, un dommage.    - facere jacturam, Cic.: supporter une perte.    - bestiae simile quiddam faciunt, Cic.: les bêtes éprouvent quelque chose de semblable. [st1]6 [-] faire (remplaçant un verbe précédent).    - an Scythes potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates facere non potuerunt? Cic.: quoi! un Scythe a pu mépriser l'argent, et nos compatriotes n'ont pu le faire? [st1]7 [-] instituer, nommer, faire, rendre (ordinairement avec un attribut); mettre dans tel ou tel état.    - facere agricolam ducem: faire d’un laboureur un général.    - aliquem reum facere: accuser qqn.    - consulem aliquem facere: nommer qqn consul.    - facere aliquem certiorem: informer qqn.    - facere invisum, Hor.: rendre odieux.    - facere de Italia Africam, Flor.: faire de l'Italie une seconde Afrique.    - fecerant de servitute Romanos, Flor.: d'esclaves ils étaient devenus Romains.    - senatum bene sua sponte firmum firmiorem fecistis, Cic. Phil. 6: le sénat, déjà ferme de lui-même, vous l'avez affermi encore plus.    - facere palam, Nep.: rendre public, publier, divulguer. [st1]8 [-] juger d'un certain prix, estimer, priser.    - facere + gén. de prix: faire cas de, estimer.    - magni, (parvi) eum facio: je l’estime beaucoup (peu).    - voluptatem virtus minimi facit: la vertu fait très peu cas du plaisir.    - dolorem nihili facere: ne faire nullement cas de la douleur, dédaigner la douleur.    - facere + gén. autre que le gén. de prix: cf. esse + gén.    - omnia quae mulieris fuerunt, viri fiunt dotis nomine, Cic. Top. 4: tous les biens qui appartenaient à la femme passent au mari sous le nom de dot.    - Asiam populi Romani facere: mettre l'Asie sous la dépendance du peuple romain.    - facere aliquid dicionis alicujus: mettre qqch sous le pouvoir de qqn.    - omnem oram usque ad Hiberum flumen Romanae dicionis fecit, Liv. 21: il soumit à l'empire romain toute la côte jusqu'à l'Ebre. [st1]9 [-] faire une supposition, simuler, feindre.    - fac + prop. inf.: suppose que.    - faciamus deos non esse, Cic.: supposons que les dieux n'existent pas.    - exitium fac me meruisse, Ov.: suppose que j'aie mérité la mort.    - Herculem Homerus conveniri facit ab Ulysse, Cic.: Homère feint qu'Hercule et Ulysse se rencontrent.    - feci sermonem inter nos habitum, Cic.: j'ai fait croire à un entretien entre nous.    - facio me alias res agere, Cic.: je fais semblant d'être occupé ailleurs (= d'être distrait). [st1]10 [-] pratiquer, exercer (un métier); faire un sacrifice, sacrifier.    - facere medicinam: exercer la médecine.    - facere argentariam, Cic.: exercer le métier de banquier, être banquier.    - mercaturas facere: faire le commerce.    - facere stipendia: être soldat, servir.    - facere sacra, Cic.: faire un sacrifice.    - facere (s.-ent. sacra) Junoni, Cic.: sacrifier à Junon.    - dii facientes adjuvant, Varr.: les dieux sont propices à ceux qui les honorent.    - facere alicui deo aliqua re: sacrifier à un dieu qqch [au moyen de qqch].    - facere agno: [faire (un sacrifice) avec un agneau] = offrir un agneau en sacrifice.    - cum faciam vitulâ pro frugibus, Virg. B. 3: quand j'offrirai en sacrifice un veau au lieu des fruits de la terre. [st1]11 [-] parcourir (un espace); passer (un temps).    - cursu quingenta stadia facere, Just.: faire cinq cents stades à la course.    - paucissimos dies una fecimus, Sen.: nous avons passé très peu de jours ensemble. [st1]12 [-] être d'un parti, être pour, être contre.    - facere contra (adversus) aliquem: être contre qqn.    - facere cum (ab) aliquo: agir avec qqn, être pour qqn, être du parti de qqn.    - veritas cum hoc facit, Quint.: la vérité est pour lui. [st1]13 [-] convenir, être bon pour, être utile, aller à.    - facere ad aliquam rem (alicui rei): être bon (efficace) pour qqch ou convenir à qqch.    - non male facere cum aliquo, Ov.: aller bien à qqn, s'accorder avec qqn.    - plurimum facit totas diligenter nosse causas, Quint.: il est très utile de bien connaître l'ensemble des causes. [st1]14 [-] faire, présenter telle ou telle forme, présenter telle ou telle désinence.    - paries facit ventrem, Dig.: le mur se bombe.    - cur pater patris facit? Quint.: pourquoi pater fait patris?    - facere + inf. ou part.: représenter, supposer, imaginer.    - cum ariete colloquentem facere: représenter Polyphème s’entretenant avec un bélier.    - Xenophon facit Socratem disputantem: Xénophon représente Socrate en train de discuter.    - poetae impendere saxum Tantalo faciunt: les poètes représentent un rocher suspendu sur (la tête de) Tantale.    - fecerat et viridi fetam Mavortis in antro procubuisse lupam, Virg. En. 8: Il avait représenté, couchée dans l'antre verdoyant de Mars, une louve qui venait d'avoir des petits.    - Plato aedificari a deo mundum facit, Cic. N. D.: Platon imagine le monde construit par un dieu. [st1]15 [-] se rendre, aller (emploi non classique).    - (se) facere aliquo: se rendre quelque part.    - facere ad stelas, Petr. 62: se rendre du côté des stèles.    - intra limen sese facit, Apul. M. 5, 2: il franchit le seuil.
* * *

    Facio, facis, feci, factum, facere. Faire.

\

    Facit hoc argentum. Plaut. Argent est cause de cela.

\

    Factum, in responsione. Terent. - dic mihi, Aufugistin'? C. hera, factum. Il est ainsi, Ouy.

\

    A se aliquid facere. Cic. De soymesme.

\

    Facere ab aliquo. Cic. Faire pour aucun, Servir au propos d'aucun.

\

    Facit ad difficultatem vrinae. Plin. Sert quand on ne peult pisser, Est bon et pertinent pour faire uriner.

\

    Non facit ad stomachum haec res. Mart. Ne plaist point.

\

    Ad vnguem factus homo. Horat. Parfaict en toutes choses.

\

    Facere abortum. Plin. Avorter.

\

    Quae res mox acorem facit. Columel. Faict aigrir.

\

    Accessionem facere dicuntur hostes. Plancus ad Ciceronem. S'accroistre et multiplier.

\

    Adiutorium in aliquam rem. Suet. Aider à faire quelque chose.

\

    Facite adsitis domi. Terent. Faites que soyez en la maison.

\

    Adulterium. Gellus. Commettre adultere.

\

    AEgre alicui facere. Terent. Faire fascherie.

\

    AEqui boni. Terent. Prendre en bien, En bonne partie.

\

    AEs alienum. Liu. S'endebter, Faire des debtes.

\

    AEstimationem. Caesar. Priser et estimer.

\

    Alienationem. Cic. S'estranger.

\

    Ambitus circa rem aliquam. Liu. Tournoyer à l'entour, Faire grandes virevoustes et tournoyements.

\

    Facis amice: sed, vt mihi videris, non recte. Cic. Tu fais en ami.

\

    Animum alicui facere. Liu. Bailler courage, Encourager.

\

    Animos facere alicui in aliquem. Ouid. L'enorgueillir et faire fier.

\

    Faciunt animos diuitiae. Liu. Elles enflent le coeur de l'homme, et enorgueillissent.

\

    Apertum aliquid facere alicui. Lucret. Declarer.

\

    Ardorem animis. Liu. Enflammer, Allumer.

\

    Ascensionem ad locum aliquem. Plaut. Monter.

\

    Assulas foribus. Plaut. Rompre les portes et briser.

\

    Aucupium auribus. Plaut. Escouter, Prester l'oreille.

\

    Audaciam hosti. Liu. Bailler audace et hardiesse.

\

    Auritum populum. Plaut. Faire que le peuple se taise et escoute.

\

    Authoritatem. Cic. Bailler grande authorité et opinion.

\

    Auxilia mercede facere. Tacit. Aider pour l'argent.

\

    Facere se bardum. Plaut. Contrefaire le lourdault et le sot.

\

    Bene fecit Silius, qui transegerit. Cic. Il a bien faict.

\

    Sibi bene facere. Plaut. Prendre du bon temps.

\

    Bustum. Cic. Faire des funerailles.

\

    Cadauer. Apuleius. Tuer aucun.

\

    Caedem. Cic. Faire meurtre.

\

    Calorem. Plin. Esmouvoir une chaleur.

\

    Capitale facere dicuntur leges. Plin. Digredi via, capitale leges fecere. Les loix ont defendu cela sur peine de la teste.

\

    Caput facere dicuntur folia herbae. Plin. Fructifier et grener.

\

    Castra. Cic. Camper, Asseoir le camp, Faire un fort.

\

    Caulem. Columel. Jecter hors et produire sa tige.

\

    Cautionem. Caesar. Le rendre plus fin et advisé.

\

    Se celerem. Plaut. Se haster.

\

    Censuram vini in epulas regis. Plin. Faire la preuve et l'essay du vin, Gouster et taster.

\

    Certamen. Liu. Mettre noise entre quelque gens.

\

    Quid patrum et plebis certamen facimus? Liu. Pourquoy mettons nous noise entre les Senateurs et le menu peuple?

\

    Certiorem. Cic. Acertener, Advertir au vray.

\

    Clamores. Cic. Exciter le peuple à s'escrier par admiration.

\

    Classem. Caes. Faire une multitude de navires.

\

    Coenam alicui. Plin. iunior. Luy donner à soupper.

\

    Coenas cum aliquo. Cic. Prendre ses repas avec aucun.

\

    Cognomen colli. Liu. Surnommer.

\

    Commentarios. Caes. Faire registres.

\

    Commercium sermonum. Liu. Iam per longinquitatem belli commercio sermonum facto. Apres que par la longueur de la guerre qu'ils avoyent eu ensemble, ils commencerent à entendre le langage les uns des aultres.

\

    Commutationem rerum facere. Caes. Magna erat rerum facta commutatio. Les choses estoyent fort changees.

\

    Compendium. Plaut. Si ad saxum quod capessit, ea deorsum cadit, errationis fecerit compendium. Elle se fourvoyera moins.

\

    Vt faciam praeconis compendium. Plaut. Que je respargne un crieur qu'il me fauldroit avoir.

\

    Paululum sui compendii. Cic. Faire quelque peu de son prouffit.

\

    Compotem votorum. Plin. iunior. Accorder à aucun ce qu'il demande et requiert.

\

    Conceptum. Columel. Concevoir.

\

    Concilia. Liu. Faire assemblees.

\

    Concitationes. Caes. Faire des esmeutes.

\

    Concursum. Caes. Quand plusieurs courent quelque part ensembleement et à la foule.

\

    Confidentem. Plaut. Enhardir.

\

    Confidenter. Plaut. Faire hardiment, et avec grande asseurance.

\

    Coniecturam. Cic. Deviner, Conjecturer.

\

    Coniecturam de odore. Plaut. Deviner par l'odeur que ce peult estre.

\

    Coniecturam facere de moribus alicuius. Plin. iunior. Deviner quels sont ses meurs.

\

    Coniecturam ex re aliqua. Terent. Quantum ex ipsa re coniecturam fecimus. Selon que nous avons peu deviner et estimer par la chose.

\

    Quum coniecturam egomet mecum facio. Plaut. Selon que je peuls penser et estimer.

\

    Conquisitionem. Liu. Faire une recherche.

\

    Consilium. Liu. Donner conseil et advis.

\

    Consilio alterius. Plaut. Faire par son conseil, Suyvre son conseil.

\

    Consuetudinem alicui cum altero. Cic. Estre moyen que l'un hante fort l'autre.

\

    Consulem. Cic. Creer.

\

    Contentionem alicuius rei. Cic. Debatre quelque chose par parolles.

\

    Controuersiam. Liu. Mettre en doubte ou en debat et different.

\

    Controuersiam alicui de re aliqua. Sene. Debatre contre aucun.

\

    Contumeliam. Plaut. Faire oultrage, Oultrager aucun.

\

    Conuitium. Cic. Injurier.

\

    Copiam argenti alicui facere. Plaut. Luy prouvoir d'argent, Luy en faire recouvrer.

\

    Sui copiam facere. Plin. iunior. Donner audience aux gens, et les laisser parler à soy.

\

    Copiam consilii sui. Cic. Recevoir et ouir un chascun qui veult venir demander conseil, et luy donner.

\

    Quod maxime cupiebas, eius copiam feci tibi. Plautus. Je t'ay faict jouir de ce que tu desirois.

\

    Copiam facere, pro Facere potestatem. Liu. Donner congé de faire quelque chose, Permettre.

\

    Factum culpa illius. Terent. Ce a esté par sa faulte.

\

    Cum aliquo facere. Cic. Faire et tenir pour luy, Luy favoriser, Tenir son parti.

\

    Cum aliquo facere, et idem sentire. Cic. Estre de son opinion et advis.

\

    Facit cum hoc veritas. Ci. La verité est pour luy, ou fait pour luy.

\

    Curiam facere. Plin. Bastir un palais, ou une sale, où le senat se puisse assembler.

\

    Facere damnum. Plaut. Recevoir dommage, Faire perte.

\

    De consilio alterius facere. Cic. Par le conseil d'autruy.

\

    De sententia alicuius. Ci. A son adveu et selon sa fantasie et opinion.

\

    Deditionem alicuius hosti facere. Liu. Le livrer entre les mains de son ennemi.

\

    Deditionem ad hostem. Quintil. Se rendre à la merci de son ennemi.

\

    Deditione facta. Caes. Apres qu'on se fut rendu.

\

    Delectum studiorum. Quintil. Eslire.

\

    Delectum militum. Caes. Choisir, Faire eslite de gens de guerre.

\

    Here facis delicias. Plaut. Tu te jases, mocques, ou gaudis.

\

    Nimias delicias facis. Plaut. Tu es trop plaisant, Tu fais trop d'esbats.

\

    Nimis es morosus. Tu es trop potieux, Il te fault trop de choses.

\

    Descensionem. Liu. Descendre des navires sur la terre, Prendre terre.

\

    Desyderium alicuius. Liu. Faire qu'on desire et regrette aucun.

\

    Detrimentum. Cic. Recevoir dommage.

\

    Dicta. Ouid. Faire ce qu'on a promis.

\

    Differentias faciunt et folia. Plin. Font la difference.

\

    Auro dignitatem per annulos fecit. Plin. Donna authorité à l'or.

\

    Discrimen. Plin. Faire difference.

\

    Diuiduum. Terent. Partir, Diviser.

\

    Diuitias ex re aliqua. Plaut. S'enrichir.

\

    Dulcedinem. Senec. Engendrer une doulceur.

\

    Duritias facere. Plin. Faire et engendrer des duretez.

\

    Emolumentum. Cic. Faire ou porter prouffit.

\

    Errorem. Cic. Faire saillir ou errer.

\

    Eruptionem. Caes. Faire une saillie sur les ennemis.

\

    Ex animo. Terent. Faire de courage, Naifvement.

\

    Ex necessitate. Plin. iunior. Par necessité et contraincte.

\

    Excidionem oppido. Plaut. Le destruire.

\

    Excursiones in agrum hostilem. Liu. Faire des courses.

\

    Exempla faciam in te. Plaut. Je te puniray en telle sorte, que les autres y prendront exemple.

\

    Exercitum. Plin. iunior. Assembler une armee.

\

    Exitum. Senec. Petens vt viderent, quem admirator auri exitum faceret. Quelle fin faisoit celuy qui, etc. Quelle seroit la fin de celuy qui, etc.

\

    Expectationem. Cic. Mettre en attente.

\

    Expeditum ex impedito. Plaut. Despestrer et delivrer aucun.

\

    Fac esse. Cic. Pren le cas qu'ainsi soit.

\

    Facite hoc meum consilium, legiones nouas non improbare. Cic. Prenez le cas que, etc.

\

    Me fac posse tuto, multi etiam hortantur, num etiam honesté? Cic. Pren le cas que je le puisse sans danger.

\

    Facere parentes et liberos extraneos. Plin. iunior. Estrangier et faire separation d'entre les peres et les enfans.

\

    Facere facile. Plaut. Faire aiseement et facilement.

\

    Factu facile. Terent. Aisé à faire.

\

    - fecisti hercle facetias, quum hoc donauisti Dono tuum seruum. Plaut. Tu m'as faict rire.

\

    Facultatem. Cic. Permettre, Donner povoir et congé.

\

    Famam. Quintil. Bailler bruit.

\

    Familiam vnam. Terent. Assembler deux maisons en une.

\

    Fidem. Cic. Faire foy, Faire que aucun nous croye.

\

    Fides verbis tuis non fit. Quintil. On ne te croit pas, On n'adjouste point de foy à tes parolles.

\

    Finem facere. Cic. Faire fin, Finer, Desister, Se deporter de faire quelque chose.

\

    Foedus. Plaut. Faire alliance.

\

    Formidinem facere. Tacit. Faire paour.

\

    Fortiter facere. Quintil. Faire quelque acte de prouesse.

\

    Facere et parare magnam fortunam. Liu. Dresser ses affaires en sorte qu'elles se portent bien, Se dresser un bon heur.

\

    Fraudem legi. Plaut. Liu. En gardant les mots contrevenir au sens de la loy.

\

    Frugem. Plaut. Prouffiter, Gaigner.

\

    Fugam. Plaut. S'enfuir.

\

    Funus alicui. Cic. Faire ses obseques et funerailles.

\

    Funus prandio. Plaut. Manger tout le disner.

\

    Furta. Cic. Desrobber.

\

    Gloriam alicui. Plin. iunior. Le mettre en bruit et reputation.

\

    Gradum. Cic. Marcher.

\

    Gradum ad aliquid. Quintil. S'arrester à faire quelque chose petite et basse pour parvenir à plus grande.

\

    Gradum. Liu. S'advancer en quelque chose, et avoir ja gaigné un poinct de ce où on veult parvenir.

\

    Maioribus in Africam ex hac prouincia gradus imperii factus est. Cice. Ce fut le degré par où noz ancestres monterent et parvindrent jusques à conquester Afrique.

\

    Gratiam facere. Suet. Donner congé, Permettre.

\

    Gratiam iusiurandi. Plaut. Suet. Tenir aucun quicte de son serment, tout ainsi que s'il avoit juré, et ne le faire point jurer, Dispenser du serment.

\

    Bononiensibus gratiam fecit coniurandi cum tota Italia pro partibus suis. Suet. Il les quicta et dispensa, et leur permist de, etc. Il leur donna congé et liberté de, etc.

\

    Gratiam delicti. Sallust. Faire grace, Pardonner.

\

    Gratiam legis. Bud. Dispenser de la loy.

\

    Gratulationem ad omnia deorum templa nomine alicuius facere. Cic. Remercier Dieu.

\

    Gratum. Cic. Faire chose aggreable.

\

    Grauidam facere. Plaut. Engrossir une femme.

\

    Haeredem facere. Cic. Faire son heritier.

\

    Haesitationem alicui. Plinius iunior. Le mettre en doubte, Le faire doubter.

\

    Halitum iucundiorem. Plin. Faire bonne haleine et doulce.

\

    Se hilarum. Terent. Faire joyeuse chere, Se resjouir.

\

    Hilarem. Plin. Glans fagea suem hilarem facit. L'engresse, Le fait gras et en bon poinct.

\

    Honeste facere. Quintil. Faire acte d'honnesteté.

\

    Hospitium. Cic. Faire alliance d'hospitalité avec aucun.

\

    Hostilia. Pli. iun. Faire toutes les cruautez que font les ennemis.

\

    Facere iacturam. Plin. iunior. Recevoir perte et dommage.

\

    Iacturam gloriae. Cic. Perdre sa gloire.

\

    Iacturam in vnius mulierculae animula. Sulpitius ad Ciceronem. Avoir perte.

\

    Iactus facere. Hirt. Jecter, Faire jectees.

\

    Impensam et impensas. Cic. Faire despense, Despendre.

\

    Impensas in stipendia militum. Liu. Contribuer pour la soulde des gensdarmes.

\

    Imperata. Caes. Faire ce qui nous est commandé, Obeir.

\

    Imperium. Plin. Eslever, Bastir, Mettre sus, ou Fonder et conquester.

\

    Impetum. Cic. Venir impetueusement et de grand roideur contre quelque chose, et de toute sa force par mal talent.

\

    Impressionem. Caesar. Idem. Quand plusieurs ensemble font un effort.

\

    In ambiguo facere. Plin. Mettre en doubte, Faire doubteux.

\

    Incendia facere. Caes. Mettre le feu, Faire des feuz.

\

    Incertum. Liu. Rendre incertain, Mettre en doubte.

\

    Incursionem in agrum Romanum. Liu. Un exploict de guerre, Une course.

\

    Facite indicium, siquis vidit, siquis eam abstulit. Plaut. Enseignez moy si aucun, etc.

\

    Inducias. Liu. Faire treves.

\

    Infamem facere aliquem. Terent. Luy bailler mauvais bruit.

\

    Initium facere. Cic. Commencer.

\

    Iniuriam. Cic. Faire injure, Faire desplaisir et tort à aucun, Luy porter dommage.

\

    Insidias. Cic. Espier aucun et guetter.

\

    Insomnia. Plin. Faire resver.

\

    Intercapedinem scribendi. Cic. Faire intermission d'escrire.

\

    Intercessiones. Gellius, Tribuni plebis antiquitus creati faciendis intercessionibus. Les Tribuns furent creez à Rome pour se opposer et empescher que les grans Magistrats ne foulassent le commun populaire, ou pour se opposer et empescher les procedures des autres officiers qui leur sembleroyent contre la Republique.

\

    Interuallum. Varro. Liu. Faire une pause.

\

    Introitum. Colum. Entrer.

\

    Inuidiam alicui. Liu. Mettre aucun en la male grace d'un autre.

\

    Iratum aliquem alteri. Cic. L'irriter contre aucun.

\

    Irruptionem. Cice. Quand ceulx de dehors et ennemis font une course et saillie sur ceulx de dedens.

\

    Iter. Cic. Aller, Cheminer.

\

    Iter pedibus. Cic. Aller à pied.

\

    Iudicatum. Cic. Satisfaire et obeir à la sentence.

\

    Iudicem. Plin. iunior. Faire juge aucun de quelque different.

\

    Iudicium. Cic. Juger.

\

    Iugulationem magnam. Hirtius. Copper la gorge à beaucoup de gens, Faire grande tuerie.

\

    Iuramentum. Senec. Jurer.

\

    Ius. Liu. Donner permission, Bailler povoir et puissance.

\

    Iussa. Ouid. Plin. Faire ce qu'on nous commande.

\

    Iusta alicui. Cic. Appaiser l'ame et l'esprit d'aucun trespassé qui n'estoit à repos, comme croyent les fols gentils.

\

    Eos nunc laetantes faciam aduentu meo. Plaut. Je les esjouiray.

\

    Lapidationes. Cic. Jecter force pierres.

\

    Largitionem, siue largitiones. Cic. Faire largesse.

\

    Legibus facere. Terent. Selon les loix.

\

    Lites. Terent. Faire noise.

\

    Lex quae litem faciat. Quintil. La loy dont vient et se meut le doubte.

\

    Litem suam facere, Faire son propre faict de la cause d'un autre. Gellius, Litem meam absens facere nolui.

\

    Longius aliquid exemplis facere. Cic. Prolonger.

\

    Lucrum. Plaut. Gaigner.

\

    Facere aliquantum lucri argenti. Plaut. Gaigner argent.

\

    Ludos facere. Plaut. Se mocquer et gaudir d'aucun.

\

    Ludos facere. Cic. Faire des jeux publiques.

\

    Amor fecit maciem. Ouid. A amaigri.

\

    Maculas. Plin. Maculer, Tacher.

\

    Neque quid velim, neque nolim, facitis magni pessumae. Plaut. Il ne vous en chault gueres, Vous n'en faites compte.

\

    Te semper maximi feci. Terent. J'ay tousjours tenu grand compte de toy, et t'ay fort estimé et prisé.

\

    Manum. Cic. Faire amas de gens et assemblees.

\

    Manu factum. Lucret. Faict à la main.

\

    Matres facere. Ouid. Engrossir des femmes.

\

    Facit mecum. Cic. Il est de mon opinion.

\

    Memoriam tristem. Liu. Faire la memoire desplaisante et ennuyeuse.

\

    Mentionem. Plaut. Faire mention.

\

    Mercaturam. Cic. Demener marchandise, Mener train de marchandise.

\

    Messem. Columel. Moissonner.

\

    Minoris facere. Cic. Moins estimer.

\

    Missa haec faciamus. Terent. Laissons cela, N'en parlons plus.

\

    Me missum face. Terent. Laisse moy aller.

\

    Missum facere legiones ad aliquem. Cn. Magnus. Envoyer.

\

    Modum. Cic. Tenir mesure.

\

    Quum modum irae nullum faceret. Liu. Voyant qu'ils ne s'appaisoit aucunement, et ne faisoit fin à son courroux.

\

    Neque suum cuique ius modum faciebat. Liu. Il n'y avoit nul à qui sont droict servit de contentement, et qui se contentast de ce qu'il luy appartenoit.

\

    Modos. Terent. Cic. Chanter.

\

    Tantum nauis vna capta momenti fecit ad dilationem imminentis Romanis belli. Liu. Elle fut de si grande consequence.

\

    Moram. Plin. iunior. Targer.

\

    Ille se affirmare postero die, moram nullam esse facturum. Cic. Qu'il n'arresteroit point.

\

    Nec hostes moram dimicandi fecerunt. Liu. Attargerent le combat, Retarderent.

\

    Morem sibi. Liu. S'introduire une coustume, S'accoustumer.

\

    Mortem. Columel. Faire mourir.

\

    Motus. Liu. Faire esmotion et trouble.

\

    Multam. Gell. Encourir une peine indicte.

\

    Multam facere, pro Dicere. Cato. Faire commandement de payer aucune amende, Condemner à l'amende.

\

    Munditias. Cato. Nettoyer.

\

    Mutuum cum altero. Plaut. Luy faire le pareil.

\

    Naturam alicuius rei sibi facere. Quintil. S'accoustumer tant à quelque chose, qu'elle nous soit comme naturelle.

\

    Naufragium. Cic. Perdre sa navire par tempeste.

\

    Naufragium gloriae, per metaphoram, pro Gloriam amittere. Cic. Perdre son honneur acquis.

\

    Negotium alicui facere. Quintil. Luy faire ennui et fascherie, Le harceler.

\

    Sed si te aequo animo ferre accipiet, negligentem feceris. Terent. Tu feras qu'il ne luy en chauldra.

\

    Nihili. Cic. N'estimer en rien, N'en tenir compte.

\

    Nobilem. Plin. Donner bruit.

\

    Nomen. Plaut. Nommer, Bailler nom.

\

    Nomen alicui. Liu. Donner bruit et renom.

\

    Nomina facere. Cic. S'obliger envers aucun de certaine somme, sans ce que celuy qui s'oblige en touche aucun denier.

\

    Nomen cum vineis facere. Colum. Compter à ses vignes l'argent qu'on employe pour les facons avec esperance de le recouvrer, ensemble du prouffit par dessus.

\

    Non facio qui sis, qui nonsis, floccum. Plaut. Il n'en m'en chault qui tu sois, ou ne sois pas.

\

    Notum facere. Plin. iunior. Faire à scavoir, Signifier.

\

    Obnoxium sibi aliquem. Plaut. L'asservager et assubjectir à nous et à faire nostre plaisir.

\

    Obsidium. Plaut. Assieger, Tenir le siege devant une ville.

\

    Facito opulentum obsonium. Plaut. Appreste force viande.

\

    Fit mihi obuiam. Terent. Je le rencontre.

\

    Odium vitae facere. Plin. Faire enhair sa vie.

\

    Officium suum. Terent. Faire son office et debvoir.

\

    Officia alicui. Gell. Luy faire honneur et plaisir.

\

    Factum oportuit. Plaut. Il devroit desja estre faict.

\

    Optionem. Cic. Bailler le choix.

\

    Opus. Terent. Travailler, Labourer.

\

    Orbes facere. Sallust. Se mettre en rond. Vide ORBIS.

\

    Otium. Virg. Mettre aucun à repos, Le mettre à son aise, Donner le loisir. \ Oua. Varro. Pondre.

\

    Facere pactiones cum aliquo. Ci. Traicter et convenir avec aucun.

\

    Palam aliquid facere. Cic. Publier.

\

    Par. Plaut. Faire raison.

\

    Non par videtur facere. Plaut. Il ne fait pas honnestement et selon que raison le requiert.

\

    Feceris par tuis caeteris factis, patrem Tuum si percoles. Plaut. Tu seras chose convenante.

\

    Cum influentibus negotiis paria fecisti. Plin. iunior. Tu as travaillé selon que tes affaires le requeroyent, Tu as satisfaict.

\

    Paria facere. Cic. Egualiser, Egualer, Faire tout un.

\

    Haec negotiatio curam villici auocat, nec vnquam patitur eum cum rationibus domini paria facere. Colum. L'empesche de faire la besongne si bien qu'elle revienne et se rapporte au compte de son maistre, Qu'il en rende compte entier.

\

    - vtinam esset mihi Pars aequa amoris tecum, ac pariter fieret, vt Aut hoc tibi doleret itidem, vt mihi dolet: Aut ego isthuc abs te factum nihili penderem. Terent. Qu'il nous fust de mesme à l'un et à l'autre, ou qu'il t'en despleust autant qu'à moy, ou que je ne le prinsse non plus à cueur que toy.

\

    Partes. Cic. Partir.

\

    Participem consilii sui. Plaut. Communiquer son secret.

\

    Partum. Plin. Produire.

\

    Parui facere. Plaut. Peu estimer.

\

    Pausam. Plautus, Ego pausam feci. Je m'en deportay.

\

    Pecuariam facere. Sueton. Faire mestier de gouverner et nourrir du bestiail.

\

    Peculatum. Plaut. Voller aucun, Piller et desrober.

\

    Pecuniam. Cic. Gaigner et amasser argent.

\

    Periculum. Liu. Faire preuve, Esprouver, Essayer.

\

    Periculum ex aliis facere. Terent. Prendre exemple sur autruy.

\

    - fac periculum in literis, Fac in palaestra. Teren. Esprouve le aux lettres et à la luicte.

\

    Periculum legionum facere. Caesar. Les mettre en espreuve.

\

    Permutationem cum aliquo. Cic. Faire eschange.

\

    Perspicua sua consilia facere. Cic. Les descouvrir et donner à congnoistre.

\

    Pestilentiam. Colum. Engendrer la peste.

\

    Pili non facere. Catul. N'estimer à la valeur d'un poil.

\

    Piraticam facere. Cic. Estre pirate et escumeur de mer.

\

    Plagam. Cic. Blesser, Navrer.

\

    Planum. Cic. Oster tout destourbier qui empesche qu'on ne congnoisse la verité, Monstrer clerement et evidemment.

\

    In omni parte huiusce officii plurimum facit, totas nosse causas. Quintil. Il sert de beaucoup.

\

    Pluris siue plurimi facere. Cic. Plus ou fort estimer.

\

    Facio pluris omnium hominum neminem. Cic. Il n'y a hommes que j'estime tant.

\

    Minimum ponderis facit. Plin. Il poise le moins.

\

    Potestatem. Cic. Bailler congé, Permettre, Donner povoir et puissance.

\

    Potestatem quarundam literarum. Cic. Bailler certaines lettres à aucun, et les mettre en sa puissance.

\

    Potestatem sui. Cic. Donner audience aux gens, et les laisser parler à soy.

\

    Radix coeliacis praeclare facit. Plin. Aide fort et donne remede.

\

    Praeconium. Cic. Estre crieur publique faisant les cris et proclamations és encants.

\

    Praedam. Cic. Prendre un butin, Butiner.

\

    Praegnantem. Plaut. Engrossir une femme.

\

    Praelium. Caesar. Donner bataille, Combatre.

\

    Praelium aduersum facere. Caesar. Perdre la bataille.

\

    Plurima praelia secunda fecerant. Caesar. Avoyent gaigné plusieurs batailles.

\

    Precationes. Liu. Prier.

\

    Pretium. Plin. Priser.

\

    Profectionem. Caesar. Se partir et desloger.

\

    Profectum. Plin. iunior. Prouffiter.

\

    Progressum in studiis. Cic. S'advancer en l'estude et fort prouffiter.

\

    Prolixe facere. Cic. Amplement, Liberalement.

\

    Promissum. Cic. Tenir ou accomplir sa promesse.

\

    Qua pronuntiatione facta. Caesar. Apres avoir ce ordonné et publié.

\

    Propaginem. Plin. Prouvigner, Jecter des jectons.

\

    Aliquem propitium facere. Plaut. Appaiser.

\

    Prouentum maiorem. Colum. Ea res maiorem facit prouentum. Est cause de plus grand rapport et revenu.

\

    Pugnum. Cic. Fermer la main.

\

    Quaestum. Terent. Gaigner.

\

    Facere quamplurimum gnatis. Terent. Leur amasser force biens.

\

    Non ignoras quanti fecerim Scipionem. Cic. Combien je l'ay prisé et estimé.

\

    Quid me faciam, nescio. Terent. Je ne scay que je feray.

\

    Quid iis fiet, si huc Paulus venerit? Cic. Que deviendront ils?

\

    Diodoro quid faciam Stoico? Cic. Que feray je, ou diray je de Diodorus? Comment l'appaiseray je, et cheviray je avec luy?

\

    Quid de P. Clodio fiat, rescribe. Cic. Que l'on en faict, Comment on le traicte.

\

    Quid hoc homine faciatis? Cic. Que feriez vous de cest homme?

\

    Quod fuit viri optimi, fecisti, vt necui innocenti, etc. Cic. Tu as faict ce que devoit faire un homme de bien, c'est que, etc.

\

    Quidam faciunt aperte quod rixemur. Quint. Ils sont cause.

\

    Quietem infestam alicui facere. Lucret. L'empescher de dormir à son aise.

\

    Faciam quo minus hoc agas. Plaut. J'empescheray.

\

    Facere aliquid ratione. Cic. Faire quelque chose pour cause.

\

    Ratum facere. Liu. Verifier et homologuer, Ratifier.

\

    Rebellionem. Caes. Rebeller, Se revolter.

\

    Reducem facere. Plaut. Raconvoyer, Ramener.

\

    Nihil reliqui sibi ad celeritatem facere. Caes. Se haster tant qu'il est possible.

\

    Reliquos. Caes. Siquos fortuna fecisset reliquos. Si par fortune aucuns estoyent eschappez et demourez sans estre tuez.

\

    Rem facias palam. Terent. Di le, Descouvre nous toute la besongne.

\

    Rem facere. Terent. Acquerir, Amasser des biens.

\

    Labienus rem meliorem fecit. Cic. Nous sommes bien renforcez par la venue de Labian, Il a bien amendé nostre affaire.

\

    Remedium lieni. Plin. Donner remede, Remedier.

\

    Remissionem. Vlpia. Faire renvoy, Renvoyer.

\

    Rempublicam magnam ex parua. Sallu. Accroistre, Augmenter.

\

    Reuersionem. Plaut. Retourner.

\

    Reum. Cic. Accuser.

\

    Risum. Quintil. Faire rire.

\

    Robur. Quintil. S'enforcir, Devenir fort.

\

    Salutationem. Hirt. Saluer.

\

    Sanguinem. Liu. Espandre sang, Tuer.

\

    Sanum Plaut. Guarir.

\

    Satis. Plaut. Satisfaire et payer, Contenter.

\

    Satis alicui facere. Cic. Contenter, Assouvir.

\

    Scelus. Cic. Faire quelque meschanceté.

\

    Scire facere. Plaut. Faire scavoir.

\

    Scriptum facere. Liu. Estre greffier.

\

    Secessionem. Liu. Quand une partie du peuple par une sedition se bande, et se depart d'avec les autres avec deliberation de maintenir sa querelle par voye de faict et par armes.

\

    Idem sentire, et secum facere. Cic. Estre de son opinion.

\

    Securitatem. Liu. Mettre hors de soulci, Asseurer.

\

    Seditionem. Caes. Esmouvoir sedition.

\

    Sementem. Liu. Semer.

\

    Semitam. Plaut. Faire sentier, et marcher par, etc.

\

    Senatusconsultum. Cic. Assembler le Senat, et faire passer par la court, et authoriser son entreprise.

\

    Fit sermo inter eos. Cic. On devise et parle on ensemble.

\

    Significationem. Caes. Faire signe.

\

    Silentium. Plaut. Se taire.

\

    Fac silentium. Plaut. Tais toy.

\

    Silentio facto tali oratione est vsus. Liu. Apres qu'on eut faict silence.

\

    Silentium factum per praeconem. Liu. Il fut crié que chascun se teust.

\

    Sobolem. Plin. Faire des petis, Progenier.

\

    Societatem cum aliquo. Liu. Faire alliance avec luy, et le prendre à compaignon.

\

    Societatem rerum. Cic. Faire communauté de biens.

\

    Somnum. Plin. Faire dormir.

\

    Speciem cruentae victoriae. Liu. Tribuni militum quinque amissi, et pauci equites Romani, cruentae maxime victoriae speciem fecerunt. La perte de cinq ou six capitaines, et de peu de gens à cheval, feit trouver la victoire dommageable, feit que la victoire sembla estre, etc.

\

    Spem. Liu. Donner esperance.

\

    Spiritus. Liu. Esmouvoir le courage, Bailler courage.

\

    Sponsionem. Martian. Faire une gajure, ou par ordonnance du juge, ou de son bon gré.

\

    Sponsionem de re aliqua. Cic. Maintenir quelque chose sur certaine peine.

\

    Stipendia sub aliquo. Liu. Estre à la guerre soubs la charge d'aucun capitaine, à la soulte d'un peuple, roy, empereur, ou autre.

\

    Qui cum eo stipendia fecerint. Liu. Qui avoyent esté compaignons de guerre avec luy.

\

    Stipendiarios. Caes. Rendre un peuple tributaire.

\

    Stomachum alicui. Cic. Faire despit.

\

    Stragem hostium. Cic. Faire grande tuerie, Renverser beaucoup d'ennemis par terre.

\

    Suauium alicui. Plaut. Baiser.

\

    Sumptum. Plaut. Despendre, Faire despense.

\

    Suspicionem. Cic. Mettre en souspecon.

\

    Plebem facere suam. Terent. Gaigner la faveur du peuple.

\

    Syngraphas. Cic. Faire cedulles signees de son sing.

\

    Facere taedium. Liu. Faire enhair aucune chose, Faire engendrer ennuy d'aucune chose en l'esprit d'aucun.

\

    Temulentiam. Plin. Faire enyvrer.

\

    Terrorem. Liu. Espovanter.

\

    Testem facere aliquem. Ouid. Prendre à tesmoing.

\

    Testudinem facere dicuntur milites. Liu. Quand une bande de gens de pied se serrent pres l'un contre l'autre, ayant rondelles et pavois sur leurs testes, en sorte qu'on ne les peult voir, et sont couvers en facon d'une tortue.

\

    Tranquillitatem. Plaut. Accoiser.

\

    Habe animum lenem, et traquillum face. Plaut. Appaise toy.

\

    Facta transacta omnia. Terent. Tout est accompli, C'est tout faict.

\

    Transitum alicui facere. Liu. Bailler passage.

\

    Sol in Pisces transitum facit. Columel. Entre.

\

    Transitionem facere. Hirtius. Se revolter.

\

    Trepidationem. Liu. Faire trembler de paour.

\

    Turbas. Plaut. Faire trouble et esmeute.

\

    Tussim. Sene. Engendrer la toux.

\

    Tyrocinium. Budaeus. Faire chef d'oeuvre.

\

    Vadimonium facere, quod et Promittere dicitur. Cic. Promettre de comparoistre au jour de l'assignation.

\

    Vecturam. Quintil. Estre voicturier.

\

    Vela. Cic. Faire voile, Desployer les voiles.

\

    Vellaturam. Varro. Faire l'estat d'un chartier.

\

    Ventum. Plaut. Esventer.

\

    Verum. Plaut. Vt quicquid sit, verum quamprimum faciam. Que je le die au vray.

\

    Facere verbum, siue verba. Cic. Dire quelque mot, Parler.

\

    Nunquam cuiquam nostrum verbum fecit. Terent. Il ne parla jamais depuis un mot à aucun de nous.

\

    Verba quidem haud indocte fecit. Plaut. Il n'a pas trop mal parlé. \ Ita verba fecit. Liu. Il dict ainsi.

\

    Multa verba facere. Cic. Avoir beaucoup de parolles, Tenir long propos.

\

    Si haec tecum duo verba fecisses, Quid ago? respirasset cupiditas. Cic. Si tu eusses dict ces deux mots.

\

    Vestigium. Cic. Marcher, Faire un pas.

\

    Vestigium in possessionem. Cic. Mettre le pied dedens quelque heritage.

\

    Viam. Plaut. Marcher, Passer par quelque lieu.

\

    Sibi viam ad castra. Liu. Se faire voye.

\

    Victoriam. Plin. Vaincre.

\

    Vim corpori. Liu. Tuer, Oultrager, Violer, Faire violence.

\

    Maximam vim cum aliquo populo facere. Cice. Courir sur aucun avec grande assemblee de gens.

\

    Vindemiam. Varro. Vendenger.

\

    Vires. Quintil. S'enforcir.

\

    Vitium facere. Ci. Quand un mur ou maison se desment et s'affaisse, et se fend, tellement qu'il la fault abbatre.

\

    Vnguentariam. Plaut. Faire mestier de vendre huiles et oignemens à plaisirs et delices.

\

    Voces. Gell. Parler.

\

    Vota. Cic. Faire prieres et supplications.

\

    Vrinam facere. Colum. Pisser.

\

    Vsum sibi facere scelerum. Lucan. S'accoustumer.

\

    Fecit vt vigilem. Plaut. Il m'a enchargé de veiller.

\

    Facturum credo vt habeas quicum cantites. Terent. Tu feras tant que tu, etc.

\

    Faciam vt potero. Cic. Je feray ce que je pourray.

\

    Fit vt pretio nouus vincat. Cic. Il se fait, Il advient que, etc.

\

    Facere vulnera. Liu. Blesser, Navrer.

\

    Iandudum factum est quum primum bibi. Plaut. Il y a ja long temps que j'ay beu premierement.

\

    Biennium iam factum est, postquam abii domo. Plaut. Il y a ja deux ans.

\

    Facile est factu. Licret. Il est aisé et facile à faire.

\

    Faciendum fuit. Terent. Il le falloit faire, Il falloit qu'il fust ainsi faict, C'estoit force.

Dictionarium latinogallicum > facio
14 LEAVE NO STONE UNTURNED

[ID]

NIHIL RELIQUI FACIO

NIL RELIQUI FACIO

English-Latin dictionary > LEAVE NO STONE UNTURNED
15 aufgehen

aufgehen, I) sich aufwärts bewegen, wie Rauch, Staub, Nebel: se attollere. – in Feuer (Flammen), in Rauch au., s. Feuer, Rauch. – dah. a) heranwachsen, v. Sämereien und Pflanzen: exsistere; emergere: erumpere; nasci; enasci. – von selbst au., suā sponte nasci. – b) sichtbar werden, v. Gestirnen u. v. Feuer (incendium): oriri: exoriri. – Uneig., jetzt geht mir ein Licht auf, s. Licht. – II) geöffnet werden: aperiri. se aperire (plötzlich, subito). – patefieri. patescere (plötzlich, von selbst, subito, suā sponte). – expandi (weit aufgesperrt werden, plötzlich, repente; alle diese v. einer Tür, v. einem Tor). – florem aperire (aufblühen, v. Blumen). – solvi (auseinandergehen, v. einem Strick). – rumpi (aufbrechen, v. einem Geschwür). – liquescere. liquefieri (auftauen, v. Eise). – resolvi (sich auflösen, schmelzen, v. Schnee, Eis; u. auftauen, von Flüssen, in denen das Eis schmilzt, z. B. plötzlich, repente). – Uneig, jetzt gehen mir die Augen auf, iam dispicio, quid rei sit. – III) verzehrt, verbraucht werden: consumi; absumi. – für Unkosten au., in sumptus abire: für etw. au. lassen, impendĕre in alqd: viel Geld au. lassen, magnos sumptus facere; pecuniam profundere (das Geld vergeuden). – IV) nichts übrig lassen: a) als t. t. der Arithm. = keinen Rest lassen: nihil reliqui od. nihil reliquum facere. – b) in etw. aufg. = sich mit etw. verschmelzen; z. B. mein Privathaß geht im gemeinschaftlichen Hasse aller auf, in communi odio paene aequaliter versatur odium meum. – Aufgehen, das, s. Aufgang no. I.

deutsch-lateinisches > aufgehen
16 Null

Null, die; z.B. Null für Null aufgehen, nihil reliqui oder reliquum facere (keinen Rest lassen); interire (ganz ausgegeben werden, von Einkünften etc.): eine N. sein (bildl.), numerum esse: eine Null von einem Redner sein, nullo in oratorum numero esse: der Senat ist eine N., senatus nihil consulitur, assentitur omnia: zur N. werden, herabsinken, s. »in ein Nichts verschwinden etc.« unter »nichts«.

deutsch-lateinisches > Null
17 satis

sătis, and abbreviated, săt (cf. the letter S.: satin', contr. for satisne; v.the foll.), adv. [root in Gr. adên, hadên, orig. a comp. form, weakened from satius; cf.: magis, nimis, etc.], enough, sufficiently (objectively, so that one needs nothing more; whereas affatim subjectively, so that one wishes nothing more).
I.
Posit.
1.
Adject., enough, sufficient, satisfactory.
a.
Form sătis:
quod (faenum et pabulum) bubus satis siet, qui illic sient,
Cato, R. R. 137: cui, si conjuret populus, vix totu' satis sit, were enough, adequate, Lucil. ap. Charis. p. 193 P.: libram aiebant satis esse ambobus farris Intritae, Titin. ap. Non. 81, 13; Hor. S. 1, 5, 68:
duo talenta pro re nostrā ego esse decrevi satis,
Ter. Heaut. 5, 1, 67; id. Ad. 5, 3, 24:
dies mihi hic ut sit satis vereor Ad agendum,
id. And. 4, 2, 22; cf. Liv. 21, 17:
quicquid adjecissent ipsi terroris satis ad perniciem fore rati,
id. 21, 33; cf. Quint. 12, 11, 19:
animo satis haec vestigia parva sagaci Sunt, per quae possis cognoscere cetera tute,
Lucr. 1, 402:
satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus amicitiis praesidium,
Cic. Fin. 2, 26, 84:
ut semper vobis auxilium adversus inimicos satis sit,
Liv. 6, 18:
satis esse Italiae unum consulem censebat,
id. 34, 43; Cic. Planc. 38, 92; cf.:
ipse Romam venirem, si satis consilium quādam de re haberem,
id. Att. 12, 50:
id modo si mercedis Datur mihi... satis Mihi esse ducam,
will content myself, Plaut. Am. 2, 2, 16:
satis hoc tibi est,
Ter. Eun. 4, 7, 40:
animo istuc satis est, auribus non satis,
Cic. Or. 63, 215:
dicebant de re publicā quod esset illis viris et consulari dignitati satis,
id. Brut. 35, 135; hence, in a play on the word: Le. Jam satis est mihi. Li. Tum igitur tu dives es factus? Plaut. As. 2, 2, 64:
quidvis satis est, dum vivat modo,
Ter. Heaut. 4, 1, 28; id. Hec. 5, 2, 17:
qui non sentirent, quid esset satis,
Cic. Or. 22, 73:
sum avidior etiam, quam satis est, gloriae,
id. Fam. 9, 14, 2:
plus quam satis doleo,
id. Verr. 2, 5, 46, § 123:
semel fugiendi si data est occasio, Satis est,
Plaut. Capt. 1, 2, 9:
satis esse deberet, si, etc.,
Cic. de Or. 2, 41, 174:
satin' habes, si feminarum nulla'st, quam aeque diligam?
Plaut. Am. 1, 3, 11:
ars satis praestat, si, etc.,
Quint. 7, 10, 15:
non satis efficit oratio, si, etc.,
id. 8, 3, 62:
satis superque est,
Plaut. Am. 1, 1, 14:
poenas dedit usque superque Quam satis est,
Hor. S. 1, 2, 66:
satis superque habere dicit, quod sibi ab arbitrio tribuatur,
Cic. Rosc. Com. 4, 11:
tanta repente caelo missa vis aquae, ut ea modo exercitui satis superque foret,
Sall. J. 75, 7; cf.:
satis una excidia,
Verg. A. 2, 642 (v. infra, g and 2. b); cf.:
plura quam satis est,
Hor. Ep. 1, 10, 46:
ultra quam satis est,
id. ib. 1, 6, 16.—
(β).
Satis est (habeo, credo, etc.), with inf. or a subject- ( object-) clause:
huic satis illud erit planum facere atque probare,
Lucr. 2, 934; Cic. de Or. 1, 28, 127:
satis erat respondere Magnas: ingentes, inquit,
id. Lael. 26, 98:
velut satis sit, scire ipsos,
Quint. 8, 2, 19:
si oratori satis esset docere,
id. 10, 1, 78:
nunc libertatem repeti satis est,
Liv. 3, 53 fin.:
vos satis habebatis animam retinere,
Sall. J. 31, 20:
illud satis habeo dicere,
Quint. 6, 5, 11: satis habeo with si, Nep. Them. 8, 4; id. Timol. 2, 4; Liv. 5, 21, 9; Tac. A. 2, 37; 4, 38.—With quod, Liv. 40, 29, 13; Just. 22, 8, 14:
satis putant vitio carere,
Quint. 2, 4, 9:
si res nudas atque inornatas indicare satis videretur,
id. 2, 4, 3:
Herennium et Numisium legatos vinciri satis visum,
Tac. H. 4, 59. —Rarely with ut:
Fabio satis visum, ut ovans urbem iniret,
Liv. 7, 11, 9.—Negatively:
quarum (rerum) unam dicere causam Non satis est, verum plures,
Lucr. 6, 704:
nec vero habere virtutem satis est, nisi utare,
Cic. Rep. 1, 2, 2:
opera exstruentibus satis non est, saxa atque materiam congerere,
Quint. 7, prooem. §
1: non satis est, pulchra esse poëmata,
Hor. A. P. 99 et saep.—With inf. perf. (not freq. till after the Aug. period; cf.
Zumpt, Gram. § 590): nunc satis est dixisse: ego mira poëmata pango, etc.,
Hor. A. P. 416:
quod hactenus ostendisse satis est,
Quint. 6, 3, 62:
atque id viro bono satis est, docuisse quod sciret,
id. 12, 11, 8:
illud notasse satis habeo,
id. 9, 4, 15.—Negatively:
non ille satis cognosse Sabinae Gentis habet ritus,
Ov. M. 15, 4:
non satis credunt excepisse quae relicta erant,
Quint. 2, 1, 2.— Absol.: gaudeo. Ch. Satis credo, Ter. Eun. 5, 8, 21.—
(γ).
With gen.: As. Salve. St. Satis mihi est tuae salutis, Plaut. Truc. 2, 2, 4:
satis historiarum est,
id. Bacch. 1, 2, 48:
verborum,
id. Capt. 1, 2, 16:
satis mihi id habeam supplicii,
Ter. Ad. 3, 2, 15:
ea amicitia non satis habet firmitatis,
Cic. Lael. 5, 19:
ad dicendum temporis satis habere,
id. Verr. 2, 2, 1, § 2; cf. Quint. 10, 2, 15: satis praesidii, Cic. Fin. 2, 26, 84 Madv. N. cr.:
satis poenarum dedisse,
Quint. 7, 4, 18:
jam satis terris nivis atque dirae Grandinis misit pater,
Hor. C. 1, 2, 1:
satis superque esse sibi suarum cuique rerum,
Cic. Lael. 13, 45; so, satis superque, with gen.:
vitae,
Liv. 2, 42, 6; 63, 67, 3; 25, 32, 6; 28, 29, 7; Hor. Epod. 17, 19.— Comp.: satius; v. infra, B. —
b.
Form săt (most freq. in the poets):
quibus (dis) sat esse non queam?
to be sufficient, equal to, Plaut. Pers. 1, 1, 27:
pol vel legioni sat est (obsonium),
id. Aul. 3, 6, 24:
in jure causam dicito, hic verbum sat est,
id. Rud. 3, 6, 28; cf. id. Bacch. 4, 8, 37; id. Truc. 2, 8, 14:
tantum quantum sat est,
Cic. Sen. 14, 48:
tantum sat habes?
Ter. Heaut. 4, 3, 40:
si hoc sat est,
Quint. 2, 11, 7:
amabo jam sat est,
Plaut. As. 3, 3, 117; Ter. And. 1, 1, 143; id. Eun. 4, 4, 38; id. Phorm. 1, 4, 34:
paene plus quam sat erat,
id. ib. 5, 3, 14:
sat habeo,
id. And. 2, 1, 35; 4, 2, 22 et saep.—
(β).
Sat est (habeo, credo, etc.), with inf. or a subject- ( object-) clause:
nonne id sat erat, Accipere ab illo injuriam?
Ter. Phorm. 5, 2, 3:
perdere posse sat est,
Ov. H. 12, 75: qui non sat habuit conjugem illexe in stuprum, Poët. ap. Cic. N. D. 3, 27, 68.—
(γ).
With gen.:
sat habet favitorum semper, qui recte facit,
Plaut. Am. prol. 79: Ar. Mater salve. Art. Sat salutis't, id. As. 5, 2, 61:
vocis,
id. Truc. 2, 3, 29:
signi,
Ter. Hec. 2, 1, 39:
poenae,
Prop. 1, 17, 10 et saep.—
2.
Adverb., enough, sufficiently.
a.
Form sătis.
(α).
With verbs:
si sis sanus, aut sapias satis,
Plaut. Am. 3, 2, 23:
satis deludere,
id. ib. 5, 1, 45:
satis jam dolui ex animo et curā me satis Et lacrimis maceravi,
id. Capt. 5, 1, 7:
satin' me illi hodie scelesti ceperunt dolo?
id. ib. 3, 4, 120:
ego istuc satis scio,
Ter. Hec. 5, 4, 37; Cic. Rep. 1, 34, 53:
satis ostenderit, reliquos, etc.,
id. ib. 2, 31, 54 et saep.: quod bruti nec satis sardare queunt, Naev. ap. Fest. p. 322 Müll.:
neque audio neque oculis prospicio satis,
Plaut. Am. 5, 1, 7:
contra Epicurum satis superque dictum est,
Cic. N. D. 2, 1, 2; id. Tusc. 1, 45, 110; Hor. Epod. 1, 31; cf.:
quidque furor valeat, Penthea caede satisque Ac super ostendit,
Ov. M. 4, 429 (v. in the foll. II. D. 1. a).—
(β).
With adjectives:
satis dives,
Plaut. Aul. 2, 1, 44; id. Capt. 2, 2, 74:
dotata,
id. Aul. 2, 2, 62:
dicacula,
id. As. 3, 1, 8:
satis multa restant,
Cic. Rep. 2, 44, 71:
video te testimoniis satis instructum,
id. ib. 1, 38, 59:
rura tibi magna satis,
Verg. E. 1, 48 et saep.:
satis superque humilis est, qui, etc.,
Liv. 3, 53 fin. —Sometimes, like the Engl. enough, it denotes diminution, tolerably, moderately:
videor mihi nostrum illum consularem exercitum bonorum omnium, etiam satis bonorum, habere firmissimum,
Cic. Att. 2, 19, 4:
satis litteratus (with nec infacetus),
id. Off. 3, 14, 58:
satis bonus (locus),
Cato, R. R. 136:
res satis amplae,
Just. 2, 1, 1; cf. the foll. g and b. b.—
(γ).
With adverbs or adverbial phrases:
satis audacter,
Plaut. Am. 2, 2, 208:
satis certo scio,
id. Ps. 4, 5, 5:
satis superbe illuditis me,
Ter. Phorm. 5, 7, 22:
satis scite,
id. Heaut. 4, 4, 7:
non satis honeste,
Cic. Lael. 16, 57:
satis cum periculo,
Ter. And. 1, 1, 104: et quidem hercle formā luculentā (haec meretrix). Ch. Sic satis, id. Heaut. 3, 2, 12:
satis opportune occidisse,
Caes. B. G. 4, 22:
satis recte,
Plaut. Pers. 4, 4, 53:
satis saepe,
Sall. J. 62, 1:
satis bene ornatae,
dressed well enough, Plaut. Poen. 1, 2, 73; hence satis bene sometimes, like the Engl. well enough, = tolerably, moderately, or pretty well:
a quo (Catone) cum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret? respondit: Bene pascere. Quid secundum? Satis bene pascere. Quid tertium? Male pascere. Quid quartum? Arare,
Cic. Off. 2, 25, 89 (for which, in the same narration, mediocriter pascere, Col. 6, praef. § 4; and Plin. 18, 5, 6, § 30); cf. supra, a. b, and infra, b. b.—
b.
Form săt.
(α).
With verbs:
sat scio,
Plaut. Aul. 3, 6, 25; Ter. Eun. 3, 2, 34; id. Ad. 3, 2, 41; 3, 3, 6; 4, 1, 10; id. Phorm. 4, 3, 31:
sat prata biberunt,
Verg. E. 3, 111.—
(β).
With adjectives:
accusator sat bonus,
Cic. Rosc. Am. 32, 89:
non sat idoneus Pugnae,
Hor. C. 2, 19, 26: sat planum. Liv. 6, 18 fin. —Signifying diminution, like the Engl. enough, tolerably, moderately, passably:
laetantibus omnibus bonis, etiam sat bonis,
Cic. Att. 14, 10, 1; so, sat bonus (less than bonus): [p. 1634] sl me voltis esse oratorem, si etiam sat bonum, si bonum denique, non repugnabo, id. de Or. 3, 22, 84.—
(γ).
With adverbs:
qui sat diu vixisse sese arbitrabitur,
Plaut. Capt. 4, 2, 12:
sat commode,
Ter. And. 3, 1, 17:
sat recte,
id. Heaut. 5, 2, 43.—
B.
Comp.: satius (prop. more satisfying; hence), better, more serviceable, fitter, preferable.
1.
Adject., in the phrase satius est, with a subject-clause (cf. supra, 1. a. b, and b. b) followed by quam:
scire satius est quam loqui Servum hominem,
Plaut. Ep. 1, 1, 57; id. Bacch. 3, 2, 11; id. Cas. 1, 24; Ter. Heaut. 3, 1, 66; 5, 2, 16; id. Ad. 1, 1, 33; Cic. Att. 7, 1, 4; id. Inv. 2, 32, 100; Liv. 26, 29; 42, 23 fin. al.; cf.:
nimio satius est, ut opu'st, te ita esse, quam ut animo lubet,
Plaut. Trin. 2, 2, 30:
quanto satius est, te id dare operam... Quam id loqui, etc.,
Ter. And. 2, 1, 7; cf.
also: satius multo fuisse, non moveri bellum adversus eum, quam omitti motum,
Liv. 34, 33:
nonne fuit satius tristis Amaryllidis iras pati?
Verg. E. 2, 14:
hos te satius est docere, ut, quando agas, quid agant, sciant,
Plaut. Poen. 3, 1, 49:
mori me satius est,
Ter. Eun. 4, 7, 2; id. Phorm. 5, 7, 63; cf.:
repertus est nemo, qui mori diceret satius esse,
Cic. Verr. 2, 2, 36, § 88:
mortuom hercle me duco satius,
Plaut. Truc. 5, 34:
terga impugnare hostium satius visum est,
Liv. 3, 70; Plaut. Ps. 1, 5, 34.—In a positive signif., it serves, benefits, is of use: nihil phluarein satius est, miles (perh. in reference to the preceding speech of the miles:
mortuum me duco satius),
Plaut. Truc. 5, 36: satius putare, with an object-clause, to believe it to be better, Nep. Paus. 5, 1.—
* 2.
Adverb., with a verb, rather (syn. potius):
ego quod magis pertineat ad Fundanii valetudinem, satius dicam,
Varr. R. R. 1, 2, 26.
II.
Particular phrases.
A.
Sat agito (also in one word, satagito), and sat agere suarum rerum, to have enough to do, have one ' s hands full; to be busy, be troubled (only in the foll. passages):
nunc agitas sat tute tuarum rerum,
Plaut. Bacch. 4, 3, 23:
is quoque suarum rerum sat agitat, tamen, etc.,
Ter. Heaut. 2, 1, 13 Bentl., followed by Umpfenb.; and so ap. Charis. p. 193 P. (Fleck. sat agit, tamen).—
B.
Satis ago or sat ago (also in one word, satago).
1.
T. t. in business lang., to satisfy, content, pay a creditor:
nunc satagit,
Plaut. As. 2, 4, 34.—
2.
To have enough to do, have one ' s hands full; to be in trouble (the predom. signif. of the word).
(α).
Form satis ago (class.): jam apud vallum nostri satis agebant, Cato ap. Charis. p. 193 P.:
cum Pyrrhus rex in terrā Italiā esset satisque agerent Romani,
Gell. 3, 8, 1:
ego nocte hac proximā In somnis egi satis et fui homo exercitus,
Plaut. Merc. 2, 1, 4:
complorantibus omnibus nostris atque in sentinā satis agentibus,
Gell. 19, 1, 3; 9, 11, 4:
satis agentes rerum suarum,
App. M. 8, p. 209, 6.— Impers. pass.:
pugnatur acriter: agitur tamen satii,
Cic. Att. 4, 15, 9.—
(β).
Form sat ago (satago) (very rare): Caesar alte-ram alam mittit, qui satagentibus celeriter occurrerent, Auct. B. Afr. 78, 7; cf. supra, II. A.—
3.
To bustle about, make a to-do, be full of business, polupragmoneuô (postAug. and very rare):
(Domitius) Afer venuste Mallium Suram multum in agendo discursantem, salientem, manus jactantem, etc.... non agere dixit, sed satagere. Est enim dictum per se urbanum satagere, etc.,
Quint. 6, 3, 54; cf. id. 11, 3, 126:
curris, stupes, satagis tamquam mus in matellā,
Petr. 58, 9.—Also act.: interea haec satagens, busily doing or performing, Petr. 137, 10.—
C.
Satis accipio, caveo, do, exigo, peto, offero, etc., t: t. of business lang., to take, give, ask, offer, etc., sufficient bail or security:
satis accipio,
Cic. Quint. 13, 44 sq.; id. Rosc. Com. 14, 40; id. Verr. 2, 1, 45, § 115; Plaut. Stich. 4, 1, 4; Dig. 36, 4, 5; 45, 1, 4; 46, 1, 33.— Pass., Cato, R. R. 2, 6:
satis acceptum habere,
to be fully assured, Plaut. Most. 1, 3, 90; 1, 3, 67:
satis caveo,
Dig. 7, 1, 60 (cf. caveo, II. 2.):
satis do (also as one word, satisdo),
Cic. Quint. 13, 44 sq.; id. Verr. 2, 1, 56, § 146; 2, 2, 24, § 60; id. Rosc. Com. 12, 35; id. Fam. 13, 28, a, 2; id. Att. 5, 1, 2; Dig. 1, 2, 8; 1, 2, 7 fin.; 36, 4, 1; 36, 4, 5; 46, 6, 1.—With gen.:
judicatae pecuniae,
Val. Max. 4, 1, 8:
damni infecti,
Plin. 36, 2, 2, § 6:
fidei commissi,
Dig. 36, 4, 5; 46, 4, 5: satisdato (caveo, promitto, debeo, etc.), by giving bail or security, ib. 5, 1, 2 fin.; 2, 11, 4 fin.; 40, 5, 4; Cic. Att. 16, 15, 2:
satis exigo,
Dig. 26, 7, 45 fin.; 36, 3, 18:
satis offero,
to tender security, ib. 26, 10, 5; 36, 4, 3; 48, 17, 1:
satis peto,
to demand security, ib. 35, 1, 70.—
D.
Sătis făcĭo, or, in one word, sătisfăcĭo ( pass. satisfacitur, Varr. ap. Prisc. p. 789 P.), to give satisfaction, to satisfy, content:
satisfacere dicimur ei, cujus desiderium implemus,
Dig. 2, 8, 1 (very freq. and class.).
1.
In gen.
(α).
With dat.:
ut illis satis facerem ex disciplinā,
Plaut. Ps. 5, 1, 28:
Siculis,
Cic. Verr. 2, 5, 53, § 139:
alicui petenti,
id. Or. 41, 140:
operam dabo ut tibi satisfaciam,
id. Att. 2, 4, 3:
deo pie et caste,
id. Fam. 14, 7, 1:
domino vel populo (gladiatores),
id. Tusc. 2, 17, 41.—In mal. part., Petr. 75; 77.—Of things:
cum aut morte aut victoriā se satisfacturum rei publicae spopondisset,
Cic. Phil. 14, 9, 26:
cui (vitae meae) satis feci vel aetate vel factis,
id. Fam. 10, 1, 1:
me omnibus satis esse facturum,
id. Balb. 1, 2:
causae atque officio satis facere,
id. Div. in Caecil. 14, 47; cf.:
satis officio meo, satis illorum voluntati, qui a me hoc petiverunt, factum esse arbitrabor,
id. Verr. 2, 5, 49, § 130:
gravibus seriisque rebus,
id. Off. 1, 29, 103:
etsi nullo modo poterit oratio mea satis facere vestrae scientiae,
id. Phil. 2, 23, 57; cf.:
qui et naturae et legibus satis fecit,
id. Clu. 10, 29:
amicitiae nostrae,
id. Fam. 10, 1, 3:
me plus satis nostrae conjunctioni amorique facturum,
id. ib. 4, 8, 2:
ut omnium vel suspicioni vel malevolentiae vel crudelitati satis fiat,
id. Rab. Post. 17, 45:
mihi vero satis superque abs te videtur istorum studiis... esse factum,
id. de Or. 1, 47, 204:
se avarissimi hominis cupiditati satis facere posse,
id. Verr. 1, 14, 41:
odio alicujus,
Suet. Tib. 66 fin.:
libidini alicujus,
Lact. 6, 11, 23:
voluntati voluntate satisfecimus,
Sen. Ben. 2, 35, 1:
condicioni,
Dig. 36, 1, 77.—
(β).
With in aliquā re:
qui (histriones) in dissimillimis personis satisfaciebant,
Cic. Or. 31, 109; so,
in historiā,
id. Leg. 1, 2, 5:
in jure civili,
id. de Or. 1, 37, 170:
in omni genere,
id. Att. 16, 5, 2.—
(γ).
With dat. and obj.-clause (rare):
quibus quoniam satisfeci me nihil reliqui fecisse, quod ad sanandum me pertineret, reliquum est, ut, etc.,
Nep. Att. 21, 5.—
(δ).
Absol.:
quamobrem tandem non satisfacit?
Cic. Fin. 1, 5, 15.—With de:
nos plene et statim de eo satis esse facturos,
Quint. 4, 5, 18.—
2.
In partic.
a.
T. t. of business lang., to satisfy, content (by payment or security), to pay or secure a creditor:
pecunia petitur ab Hermippo: Hermippus ab Heraclide petit, ipse tamen Fufiis satisfacit absentibus et fidem suam liberat,
Cic. Fl. 20, 47:
cum de visceribus tuis et filii tui satis facturus sis quibus debes,
id. Q. Fr. 1, 3, 7: ut si mihi in pecuniā minus satisfecisset, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 2; Caes. B. C. 3, 60 fin.; Dig. 40, 1, 4:
omnis pecunia exsoluta esse debet aut eo nomine satisfactum esse: satisfactum autem accipimus, quemadmodum voluit creditor, licet non sit solutum, etc.,
ib. 13, 7, 9; so (opp. solvere) ib. 18, 1, 19:
Stichus servus meus heredi meo mille nummos si solverit, satisve fecerit, etc.,
ib. 40, 4, 41; 40, 7, 39, § 1.—With gen. of the thing:
cui ususfructus legatus esset, donec ei totius dotis (sc. nomine) satis fieret, etc.,
Dig. 33, 2, 30.—
b.
To give satisfaction (by word or deed); to make amends or reparation; to make excuse; to ask pardon, apologize to a person offended, injured, etc.
(α).
With dat.:
aut satisfaciat mihi ille, etc.,
Plaut. Am. 3, 2, 8:
si Aeduis de injuriis... item si Allobrogibus satisfaciant,
Caes. B. G. 1, 14:
deinde reliquae legiones per tribunos militum egerunt, ut Caesari satisfacerent, etc.,
id. ib. 1, 41:
acceperam jam ante Caesaris litteras, ut mihi satisfieri paterer a te,
Cic. Phil. 2, 20, 49.—
(β).
With de and abl.:
omnibus rationibus de injuriis,
Caes. B. G. 5, 1, 7.—
(γ).
With gen.:
injuriarum satisfecisti L. Labieno,
Auct. Her. 4, 27, 37.—
(δ).
Absol.:
missis ad Caesarem satisfaciundi causā legatis,
Caes. B. G. 5, 54:
in quā civitate legatus populi Romani aliquā ex parte violatus sit, nisi publice satis factum sit, el civitati bellum indici atque inferri solere,
Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:
satisfacientes aut supplicantes summittimus (manus),
Quint. 11, 3, 115 et saep.—
c.
To give satisfaction by suffering a penalty: saepe satisfecit praedae venator, Mart. 12, 14, 3.

Lewis & Short latin dictionary > satis
18 reliquus

a, um [ relinquo ]

1) остальной, оставшийся, остающийся ( spes C)

relĭquum est (ut) C, Sl — остаётся ещё

nihil relĭqui facere C etc. — ничего не оставить или сделать всё, ничего не упустить

2) неуплаченный, недоимочный ( pecunia C)

3) прочий, остальной (А1 exandrēa reliquaque Aegyptus C)

4) будущий, последующий ( tempus Nep)

5) прежний или обычный ( insolentia Pt). — см. тж. reliquum

Латинско-русский словарь > reliquus
19 tributum

tribūtum, ī, n. (tribuo), I) die öffentl. Abgabe, Steuer, Kriegssteuer, der Tribut, capitis, Kopfgeld, ICt.: annuum, Tac.: tributum imperare, Liv.: tributum in capita singula servorum ac liberorum imponere, Caes.: tributum genti imponere, Suet.: tributum conferre, facere, pendĕre, Cic.: ut eo anno duplex tributum imperaretur, simplex confestim exigeretur, Liv.: per tot annos tributo exhaustos nihil reliqui praeter terram nudam ac vastam habere, Liv. – II) übtr.: a) wie unser Tribut = Geschenk, Gabe, Saturnalicium, Mart.: praestare tributa clientes cogimur, Iuven.: arbor fert tributa domino, Ov. – b) der Beitrag, die Sammlung zu Privatzwecken, ICt. – / ultro tributa s. ultrō.

lateinisch-deutsches > tributum
20 tributum

tribūtum, ī, n. (tribuo), I) die öffentl. Abgabe, Steuer, Kriegssteuer, der Tribut, capitis, Kopfgeld, ICt.: annuum, Tac.: tributum imperare, Liv.: tributum in capita singula servorum ac liberorum imponere, Caes.: tributum genti imponere, Suet.: tributum conferre, facere, pendĕre, Cic.: ut eo anno duplex tributum imperaretur, simplex confestim exigeretur, Liv.: per tot annos tributo exhaustos nihil reliqui praeter terram nudam ac vastam habere, Liv. – II) übtr.: a) wie unser Tribut = Geschenk, Gabe, Saturnalicium, Mart.: praestare tributa clientes cogimur, Iuven.: arbor fert tributa domino, Ov. – b) der Beitrag, die Sammlung zu Privatzwecken, ICt. – ⇒ ultro tributa s. ultro.

Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > tributum

Страницы

См. также в других словарях:

MARIA — I. MARIA Angliae Regina. Filia Henrici VIII. ex Catharina Arragonia, Eduardo VI. non sine veneni suspicione exstincto, successit A. C. 1553. Iohannâ Suffolciâ, quam Rex heredem scripserat, cum marito et socero Dudlaeo, aliisque, capite plexâ. Mox … Hofmann J. Lexicon universale
RYSVICUM i. e. RYSWYK — RYSVICUM, i. e. RYSWYK pagus celebris, et peramoenus Hollandiae, suburbanus Hagae Comitum, Potentissimi, Augustissimi, Felicissini, Serenissimi VILHELMI III. Magnae Britanniae Regis, Castro sumptuosissimo, magnificentissimo nobilitatus; in cuius… … Hofmann J. Lexicon universale
JURAMENTUM — in iudiciis et actionrbus, apud omnes semper gentes, cum circalitigantes, tum circa testes, non exigui usûs fuit: Unde Arist. μετα θείας παραλήφεως φάσις ἀναποδεικτος, cum divina sibi assumptione Dictio non demonstrabilis, Rhetoric. ad Alex.c. 18 … Hofmann J. Lexicon universale
ROMA — I. ROMA Latii in Italia urbs, de cuius origine et conditore diversa legimus apud auctores. Receptissima opinio est, a Romulo et Remo fratribus conditam fuisse, unde et nomen acceperit, an. primô septimae Olympiadis, teste Dionysiô Halicarnasseô,… … Hofmann J. Lexicon universale
NILUS — I. NILUS Aegypti Episcopus exustus, sub Diocletiano. Vide Lactantium, l. 5. c. 11: II. NILUS Africae fluv. celeberrimus, ut Asiae Ganges, et Indus, atque Europae Danubius. Plurima eius ab antiquis perhibentur, et celebrantur nomina. Nam et… … Hofmann J. Lexicon universale
Hund — 1. A guate Hund ve laft se nit1 u2 an schlecht n is kua Schad. (Unterinnthal.) – Frommann, VI, 36, 63. 1) Verläuft sich nicht. 2) Und. 2. A klenst n Hund na hengt mer di grössten Prügel ou (an). (Franken.) – Frommann, VI, 317. 3. A muar Hüünjen a … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
Leute — 1. A de richa Lüta werd ma nüd rüdig1. – Sutermeister, 143; Tobler, 371. In Appenzell: Von den reichen Leuten bekommt man nicht leere Hände. (Tobler.) 2. Albern Leut dienen nicht in die Welt. – Petri, II, 4. 3. Alberne Lüe sind ock Lüe. (Hannover … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
APOSTOLI — I. APOSTOLI apud Iudaeos, qui ad exigendum aurum atque argentum a Patriarcha certô tempore diriguntur, 1. 14. Cod. Theodes. de Iudaeis. Coronarium scil. cuius canon anniversarius erat et a Iudaeis solebat pensitari, Car. du Fresne Glossar. Sed et … Hofmann J. Lexicon universale
BALNEUM — I. BALNEUM Ordo militaris in Anglia a Richardo II institutus, qui illorum 4. esse voluit. Henricus IV. autem ad 46. numerum extendit. Illorum insigne tres coronae auteae, in campo caeruleo, cum lemmate, Tres in uno. Quôtres virtutes Theolog.… … Hofmann J. Lexicon universale
MENSIS — ex metior, quasi numerus dierum mensus: vel ex Graeco μὴν, ἀπὸ τῆς Μήνης, i. e. Luna, dictus, inter Numina Gentilium, vide supra Menis: proprie spatium illud est, quô Luna Signiferum percurrit, et eôdem, unde instituit cursum, revertitur: Cui… … Hofmann J. Lexicon universale
PALLIUM — I. PALLIUM Veteribus in genere omne vestimenti genus significavit, quam apertum, tam clausum, ut etiam Toga Pallio rotundum dicatur Isidoro; Abusive pro Palliolo quoque sumi fuisse folitum supra vidimus: Proprie vero ac fimpliciter communique… … Hofmann J. Lexicon universale

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

nihil reliqui

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: со всех языков на все языки

nihil reliqui

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: